ΜΕΓΑΛΟΠΟΛΗ ΚΑΙ ΛΥΚΑΙΟ ΟΡΟΣ

Κείμενο και έρευνα της Γιώτας Χριστοφόρου

Κάποτε πριν από εκατό χιλιάδες χρόνια υπήρχε μια μεγάλη λίμνη, που έμελλε στην επιφάνεια της, να δημιουργηθεί μια Μεγάλη Πόλις. Η λίμνη είχε μήκος 22 χλμ και πλάτος 10 χλμ. Στα βουνά τριγύρω από τη λίμνη, έκαναν τη βόλτα τους τεράστια θηλαστικά, όπως ρινόκεροι και ελέφαντες. Ο τόπος έγινε πλούσιος σε χλωρίδα και όταν τα νερά, άρχισαν να εγκαταλείπουν την λίμνη, προκλήθηκε μια σπουδαία οργανική ύλη, καθιστώντας την πόλη πλούσια σε λιγνίτη, καθώς και την δεύτερη πόλη μετά την Πτολεμαΐδα σε αξιοποίηση της ηλεκτρικής ενέργειας.

Ο λόγος για την πρωτεύουσα της Αχαϊκής συμπολιτείας ή Κοινό των Αρκάδων, την Μεγαλόπολη, η οποία ιδρύθηκε κατά τη διάρκεια του Πελοποννησιακού πολέμου. Οι διχασμένοι Αρκάδες, που υποτάχθηκαν στους Σπαρτιάτες για 40 χρόνια, με τη βοήθεια του Επαμεινώνδα, στρατηγού των Θηβαίων το 368 π.Χ., ίδρυσαν τη πρωτεύουσα της Αρκαδικής συνομοσπονδίας. Μετά την κάθοδο των Δωριέων δημιουργήθηκε μια ένωση που ονομάστηκε "Κοινό των Αρκάδων". Η ένωση αυτή είχε ως βάση τη θρησκευτική προσήλωση σε πανάρχαιες αρκαδικές λατρείες, ενώ την ίδια εποχή κόπηκε η πρώτη σειρά νομισμάτων από την Ηραία. Κατά την επιδρομή των Περσών, οι Αρκάδες έλαβαν μέρος στη μάχη των Πλαταιών το 479 π.Χ. Η Μεγαλόπολη κτίστηκε, στις δύο όχθες του ποταμού Ελισσώνα, με σχέδιο στρατηγικής, που κράτησε δέκα χρόνια, καταλαμβάνοντας το κεντρικό και νότιο τμήμα της Αρκαδίας, με προστατευτικό οχυρό 9 χλμ και λέγεται πως ήταν η νεώτερη πόλη της Αρχαίας Αρκαδίας.

ποταμός Ελισσώνας, πέτρινο γεφύρι 

200 χρόνια κράτησε η ακμή αυτής της πόλης, τόσο ώστε να γνωρίσει δόξα και από αυτή να γεννηθούν σπουδαίοι άνθρωποι του πνεύματος, οι οποίοι έγραψαν ιστορία, καθώς και μνημεία που σημάδεψαν τον πολιτισμό μας. Στη Μεγαλόπολη γεννήθηκαν ο Έκδημος, ο Πολύβιος ο μεγαλύτερος ιστορικός της Ελληνιστικής περιόδου, ο Κερκιδάς, ο Μεγαλοφάνης και σπουδαίοι στρατηγοί όπως ο Φιλοποίμην ο Μεγαλοπολίτης, ο Λυκόρτας και ο Διοφάνης. Το αρχαίο θέατρο της Μεγαλόπολης, ήταν ένα ξεχωριστό θέατρο, καθώς και το μεγαλύτερο θέατρο της αρχαίας Ελλάδος, χωρητικότητας 18.000 με 20.000 θεατών. Κατασκευαστής του υπήρξε ο Πολύκλειτος από το Άργος, στα τέλη του 370 π.Χ. Τα αρχικά σχέδια της ίδρυσης του, ήταν για να καλύψει τις ανάγκες συγκέντρωσης αντιπροσώπων 40 Αρκαδικών πόλεων, αλλά και θεατρικές παραστάσεις. Ο αρχαιολογικός χώρος περιλαμβάνει ακόμη το Θερσίλειο Βουλευτήριο, την αρχαία Αγορά, μέσα στην οποία υπήρχαν το ιερό του Σωτήρου Διός, η Μυρόπολις και η Φιλίππειος στοά. Με την πάροδο των αιώνων η πόλη γνώρισε σκληρές μάχες, αλλά και μεγάλη ακμή. Στην περίοδο της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας η πόλη έχασε την αίγλη της και οι κάτοικοι αναζήτησαν καταφύγιο σε υψώματα και κορυφές, ενώ την ίδια περίοδο το Βυζάντιο χτίζει ναούς πάνω στα ερείπια αρχαίων ναών. Αρχαία γλυπτά και αρχαιολογικά ευρήματα των Ελληνιστικών και Ρωμαϊκών χρόνων εκτίθενται στον αρχαιολογικό Μουσείο της Τρίπολης. Στην αίθουσα του Μουσείου δεσπόζει το άγαλμα της Αφροδίτης η οποία κρατά ένα μεγάλο κοχύλι καθώς και ένα ακέφαλο γυναικείο άγαλμα με χιτώνα. 

αρχαίο θέατρο Μεγαλόπολης

Την περίοδο της Τουρκοκρατίας το σχέδιο ενός τούρκου τσιφλικά που ονομαζόταν Σινάνου, ήταν η πόλη να αποκτήσει ανάπτυξη, με την προϋπόθεση η πόλη να έφερε το όνομα του. Το 1885 ο Βασιλιάς Όθωνας, ακυρώνει το σχέδιο του τούρκου τσιφλικά και ονομάζει και πάλι την πόλη Μεγαλόπολη. Το κατώφλι του 20ου αιώνα, βρίσκει την πόλη με σιδηροδρομικό σταθμό και ηλεκτρισμό. Το 1965 μια ακόμη σπουδαία διάκριση για την πόλη, ήταν η ίδρυση του ηλεκτροπαραγωγικού σταθμού της ΔΕΗ. Το εργοστάσιο της ΔΕΗ, απέδωσε σημαντική οικονομική ανάπτυξη στην τοπική κοινωνία. Από την άλλη οι επιπτώσεις που είχε για το περιβάλλον, ήταν επιβλαβείς. Τα τελευταία χρόνια ωστόσο, λόγω ενός σημαντικού έργου υποδομής του λιγνίτη, είχε σαν αποτέλεσμα την εφαρμογή της τηλεθέρμανσης στους Μεγαλοπολίτες.

ηλεκτροπαραγωγικός σταθμός της ΔΕΗ, Μεγαλόπολη 

Στην κεντρική πλατεία της σημερινής Μεγαλόπολης δεσπόζει το άγαλμα του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη, ενώ γύρω της πλατείας υπάρχουν διάφορα καταστήματα, τα οποία εξυπηρετούν τους ντόπιους αλλά και τους περαστικούς. Οι περισσότερες πολιτιστικές εκδηλώσεις και εθνικές εορτές διοργανώνονται στην κεντρική πλατεία, ενώ την ημέρα της λαϊκής αγοράς οι κάτοικοι των γύρω χωριών γεμίζουν τα καφενεδάκια της πλατείας με την παρουσία τους, καθώς είναι η μέρα που κατεβαίνουν από τα χωριά τους για να ψωνίσουν. Οι δρόμοι γύρω από την Μεγαλόπολη οδηγούν σε σημαντικά αξιοθέατα, διαδρομές γεμάτες φύση και θρησκευτικά μνημεία, ενώ ο καινούργιος δρόμος που δόθηκε στην κυκλοφορία και αφορά το τμήμα από Τρίπολη προς Καλαμάτα, προσφέρει στον επισκέπτη γρήγορη και άνετη πρόσβαση. 

πλατεία Μεγαλόπολης

Ο Μητροπολιτικός Ναός του Αγίου Νικολάου, θεμελιώθηκε στις 21 Μαΐου του 1957, από τον Βασιλέα Παύλο τον Α' και ανεγέρθη επί Μητροπολίτη Ευσταθίου, από τον οποίο και εγκαινιάστηκε στις 12 Σεπτεμβρίου του 1965. Ο παλαιότερος ναός βρίσκεται δίπλα στο κτίριο του ΟΤΕ και ανεγέρθη τη δεκαετία του 1860, ενώ εορτάζει κάθε χρόνο την ημέρα ανακομιδής των λειψάνων του Αγίου Νικολάου. Λίγο πιο έξω από την πόλη, στο δρόμο που οδηγεί προς την Καλαμάτα, λειτουργεί και ο Ιερός Ναός Αγίου Κωνσταντίνου και Ελένης. Στην πόλη λειτουργεί Πνευματικό κέντρο με την ονομασία «Πολύβιος», στο οποίο λειτουργεί αίθουσα κινηματογράφου - θεάτρου, ακόμη από το 2009 δίδονται επιτυχημένες θεατρικές παραστάσεις από την θεατρική ομάδα της Μεγαλόπολης, η οποία αποτελείται από 60 μέλη. Επιτυχημένη πορεία ακολουθεί και η Δημοτική χορωδία Πυλάδης, η οποία καλύπτει με την παρουσία της πολιτιστικές εκδηλώσεις.

Μητροπολιτικός Ναός του Αγίου Νικολάου

Κάποιοι το είπαν μυθικό, κάποιοι άλλοι το είπαν ιερό, ενώ στην πραγματικότητα είναι ένα ογκώδες βουνό, γεμάτο παραδόσεις, ανάμεσα στους νομούς της Μεσσηνίας και της Αρκαδίας. Το όνομα του, Λύκαιο όρος. Από γεωμορφολογικής άποψης, είναι ένα βουνό με στρογγυλεμένη κορυφή και με άνυδρες πλαγιές, μικρούς θάμνους και πουρνάρια. Το βουνό στις κορυφές του σχηματίζει ένα νοητό κυματάκι, με τη μια κορυφή του να υψώνεται στα 1.400 μ. με το όνομα Στεφάνι. Στη μέση, η μορφή του όρους γίνεται επίπεδη, ενώ η άλλη κορυφή του βρίσκεται πιο χαμηλά και στολίζεται από το όμορφο ξωκλήσι του Άη Λιά. Τα αρχαία χρόνια ονομαζόταν αρχαία Κρητέα. Σε αυτή την κορυφή διάλεξαν οι αρχαίοι πρόγονοι να φτιάξουν το ιερό του Λυκαίου Διός. Σύμφωνα με τον μύθο η Ρέα, σύζυγος του Κρόνου θέλησε να κρύψει από τον άνδρα της, την γέννηση του γιού τους, Δία. Έτσι κατέφυγε στο όρος Λυκαίο για να γεννήσει. Το μωρό έπρεπε να πλυθεί και νερό δεν υπήρχε. Τότε η Ρέα χτύπησε το έδαφος με το ραβδί της και ξεχύθηκε ποτάμι που ονομάστηκε Νέδα. Η Νέδα, μαζί με τις νύμφες Θεισόα και Αγνώ έλουσαν το μωρό στον Λούσιο ποταμό και ύστερα τον ανέθρεψαν.

Λύκαιο όρος

Ο χώρος κατακλύζεται από μνημεία. Στην επίπεδη πλευρά του όρους φτιάχτηκε το ιερό του τραγοπόδαρου θεού Πάνα, το ιερό του Παρρασίου θεού Απόλλωνα, ο ιππόδρομος και το Στάδιο στο οποίο διεξάγονταν οι Λύκαιοι αγώνες, ο Ξενώνας, η κρήνη της Αγνούς ή Αγνώς όπου οι νύμφες έπλυναν τον Δία, καθώς υπάρχουν στοές και δεξαμενές. Το πιο σημαντικό είναι το ιερό του θεού Δία. Ο χωμάτινος βωμός του, φτιαγμένος στην επίπεδη επιφάνεια της κορυφής, έφτανε σε διάμετρο τα 30 μ. ενώ αρχαιολογικά ευρήματα αποκαλύπτουν θυσίες ζώων, χάλκινα εδώλια, ασημένια νομίσματα και άλλα αναθήματα προς τιμήν του θεού Δία. Μπροστά από τον βωμό, υπήρχαν δύο κίονες, όπου στην κορυφή τους αντανακλούσε το φως από δύο χρυσούς αετούς. Η πρωινή τους αντανάκλαση έφτανε να φωτίζει το μπρούτζινο άγαλμα του Επικούρειου Απόλλωνα στις Βάσσες της Φιγαλείας. Ο επισκέπτης που θα βρεθεί σήμερα στον αρχαιολογικό χώρου του Λυκαίου όρους, θα δει κάποιες βάσεις αγαλμάτων, ενώ τα αγάλματα που τις στόλιζαν, είχαν μεταφέρει στην Μεγαλόπολη τον 2ο μ.Χ.

βωμός Λυκαίου Διός 

Κατά τον Παυσανία, οι αγώνες στο Λυκαίο όρος είναι παλαιότεροι των Ολυμπιακών Αγώνων κατά 400 χρόνια και διεξάγονταν στο Λυκαίο όρος από τον 13ο αιώνα π.Χ. ως τον 2ο αιώνα μ.Χ. ενώ έπειτα ο τόπος που διεξάγονταν οι αγώνες ήταν η Μεγαλόπολη. Από το 1973 και κάθε τέσσερα χρόνια οργανώνονται και αναβιώνουν τα Παναρκαδικά Λύκαια, υπό την επίβλεψη και πρωτοβουλία του συλλόγου των Άνω Καρυωτών. Οι Λυκαιονίκες που κερδίζουν στους αγώνες στεφανώνονται με ένα κλαδί αγριελιάς, το οποίο συμβολίζει την τίμια προσπάθεια των αγωνιζομένων εναντίον των αντιπάλων τους. Για να συνεχίσουμε με εκδηλώσεις που πραγματοποιούνται τα νεώτερα χρόνια, αξίζει να αναφέρουμε το πανηγύρι του Άη Λιά στις 20 Ιουλίου ημέρα εορτής του Προφήτη Ηλία, στο ξωκλήσι της κορυφής του όρους Λυκαίου. Η τοπική κοινότητα γιορτάζει και προσκαλεί τον κόσμο να χορέψει στην όμορφη γιορτή. Ακόμη, το τελευταίο Ψυχοσάββατο πριν του Αγίου Πνεύματος αναβιώνει το έθιμο του Ρουσαλιού, όπου οι άνθρωποι τιμούν τους δικούς τους που έφυγαν από τη ζωή με εκδηλώσεις λατρείας στο κοιμητήριο. Το όρος του φωτός, Λύκαιο, προσφέρεται για εξορμήσεις στη φύση, δραστηριότητες και αρχαιολογικές περιπλανήσεις. Δείτε την ημέρα που ξημερώνει στο ηλιοφώτιστο βουνό με δέος και θαυμασμό προς το μεγαλείο της φύσης, σκεπτόμενοι την αιτία που οι Αρχαίοι Έλληνες διάλεξαν αυτό το βουνό για να τιμήσουν τον θεό Δία. Δεν είναι μόνο η ενεργή δράση του συλλόγου των Άνω Καρυών στην πολιτιστική αναβάθμιση του τόπου, αλλά και το όμορφο ορεινό χωριό που είναι κτισμένο στην ανατολική πλαγιά του όρους Λυκαίου.

Λύκαια

Το χωριό των Άνω Καρυών είναι περιτριγυρισμένο από δέντρα με βελανιδιές, μουριές, καρυδιές και αποτελεί ένα μνημείο ομορφιάς σε αυτή την πανέμορφη έξαψη της φύσης. Οι κάτοικοι του χωριού μαζί με τα γείτονα χωριά (Ίσιωμα Καρυών και Κάτω Καρυές) ονομάζονταν Δασεάτες, όνομα που το πήραν από την αρχαία πόλη Δασέα, την οποία ίδρυσε ο γιος του Λυκάωνα, ο Δασεάτης. Η ονομασία αυτή δόθηκε με απόφαση βασιλικού διατάγματος του 1834, όταν οι Τούρκοι άρχισαν να υποχωρούν και να κατεβαίνουν στις πεδιάδες. Τη δική του ιστορία έγραψε το χωριό με την περίφημη μάχη των Καρυών το 1825, όταν ο Ιμπραήμ ηττήθηκε από τους Έλληνες αγωνιστές.

Άνω Καρυές

Το Μουσείο λαϊκής τέχνης του χωριού περιλαμβάνει αξιόλογα αντικείμενα της καθημερινής ασχολίας των κατοίκων, συλλογή από τοπικές φορεσιές, κεντήματα και αξιόλογα υφαντά. Στεγάζεται σε ιδιόκτητο κτίριο του χωριού. Ακόμη προς τιμήν του οπλαρχηγού Κυριάκου Καραγιάννη, στην πλατεία του χωριού λειτουργεί η Καραγιάννειος βιβλιοθήκη. Λίγα μέτρα πιο κάτω περήφανη στέκει η προτομή του ήρωα. Τα χωριά Άνω Καρυές και Λυκόσουρα είναι κτισμένα στις πλαγιές του όρους Λυκαίου, αντικριστά το ένα από το άλλο, καμαρώνουν και τα δύο για τον αρχαιολογικό θησαυρό που κρύβουν ανάμεσα στην απόσταση που τα χωρίζει. Πριν από την Λυκόσουρα, κτισμένο στην πλαγιά του Λυκαίου όρους βρίσκεται το καταπράσινο χωριουδάκι που κατέχει τον ομώνυμο τίτλο του όρους στο οποίο ανήκει.

Λύκαιο χωριό

Το χωριό Λυκαίο στολίζεται με την πέτρινη εκκλησία, κτισμένη στην πλατεία που είναι αφιερωμένη στο Γενέσιο της Θεοτόκου. Πολύ κοντά του ανηφορίζει ο δρόμος για το Ιερό του Λυκαίου όρους. Η Λυκόσουρα αναφέρεται ως πόλη φωτός, όπως άλλωστε και το Λυκαίο όρος και ιδρυτής της ήταν ο Λυκάων ο γενάρχης των ανθρώπων. Λέγεται πως ήταν η πρώτη πόλη που δημιουργήθηκε το 10.000 π.Χ. και αντίκρισε ο ήλιος, γεγονός που καθιστά μοναδικούς τους κατοίκους της, ώστε να φωτίσουν τους γείτονες τους ως προς τον τρόπο που κτίζεται και οχυρώνεται μια πόλη. Οι αρχαιολογικές ανακαλύψεις αναφέρουν ότι ο περίβολος της πόλης ήταν οχυρωμένος και πως υπήρχε το Ιερό της θεάς Δέσποινας και ο βωμός της θεάς Δήμητρας. Λένε πως η θεά Δέσποινα ήταν η κόρη του Ποσειδώνα και της Δήμητρας. Η θεότητα της Δέσποινας λατρευόταν ιδιαίτερα στην Αρκαδία. Ο γλύπτης Δαμοφών είχε φιλοτεχνήσει το βάθρο με το τεράστιο σύμπλεγμα από κολοσσιαία αγάλματα της Δέσποινας και της Δήμητρας, ενώ αριστερά και δεξιά υπήρχαν αγάλματα της Αρτέμιδος και του Τιτάνα Ανύτα τον 2ο αιώνα π.Χ. Τμήματα αυτών των αγαλμάτων βρίσκονται στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο Αθηνών καθώς και στο Αρχαιολογικό Μουσείο Λυκόσουρας. Το Μουσείο βρίσκεται μέσα στον αρχαιολογικό χώρο και περιλαμβάνει εκθέματα που προέρχονται από αρχαιολογικές ανασκαφές του 1903. Στις αρχαιολογικές ανακαλύψεις συγκαταλέγεται ένα μικρό αγαλματίδιο της Νύμφης Ανθρακίας, η οποία λατρευόταν στην Λυκόσουρα. Η λατρεία προς το πρόσωπο της Νύμφης Ανθρακίας ενδεχομένως φανερώνει πως οι Αρχαίοι κάτοικοι της πόλης γνώριζαν για την ύπαρξη λιγνίτη στην περιοχή.

Λυκόσουρα

Το σημερινό χωριό της Λυκόσουρας βρίσκεται στο δρόμο που οδηγεί από Λυκαία προς Πετροβούνι. Είναι ένα όμορφο και γραφικό χωριό πνιγμένο στην πράσινη φύση, με όμορφες εκκλησούλες που στις εορτές τους διοργανώνονται πανηγύρια, τα οποία χαρακτηρίζουν την παράδοση μας. Ένα από αυτά είναι το εκκλησάκι της Αγίας Μαρίνας, το οποίο βρίσκεται στην έξοδο του χωριού προς Μεγαλόπολη, κτισμένο το 1961 και περικυκλωμένο από μεγάλα ψηλά δέντρα. Κοντά στην Αγία Μαρίνα βρίσκεται και ο παλιός νερόμυλος που έχει ανακαινιστεί. Περαστικός και ο Καστρίτης ποταμός, ο οποίος κατεβαίνει από το χωριό Ίσιωμα Καρυών, διασχίζοντας μια όμορφη διαδρομή. Ο ίδιος ποταμός προσπερνά και τη γέφυρα του Μπούτουνα. Το μονότοξο πέτρινο γεφύρι πήρε το όνομα του από τον καπετάνιο Μπούτουνα. Στο κέντρο του χωριού δίπλα στην μικρή πλατεία βρίσκεται η εκκλησία αφιερωμένη στην Κοίμηση της Θεοτόκου.

γεφύρι του Μπούτουνα 

Τα εδάφη της Παρρασίας γης, είχαν ως κέντρο τους τη Λυκόσουρα και περιλάμβαναν και άλλες αρχαίες κώμεις όπως την Τραπεζούντα, την Βασιλίς, την Θωκνία, την Θεισόα, την Φιγάλεια, την Αλιφείρα, την Βρένθη και το Παλαιόκαστρο. Ανάμεσα στα χωριά Κυπαρίσσια και Μαυριά, σύμφωνα με αρχαιολογικές ανασκαφές, εικάζεται πως βρισκόταν η αρχαία Τραπεζούντα. Εκεί ιδρύθηκε ο πολιτισμός των Ποντίων, ενώ σύμφωνα με τις έρευνες, κάποιος σοβαρός λόγος ανάγκασε τους κατοίκους να εγκαταλείψουν την πρώτη Τραπεζούντα και να περάσουν στα παράλια του Εύξεινου πόντου μεταξύ του 7ου και 8ου αιώνα π.Χ. όπου και ιδρύουν την δεύτερη Τραπεζούντα. Ενδέχεται ο σοβαρός λόγος να ήταν το γεγονός ότι δεν ήθελαν να υπάγονται στην Μεγάλη Πόλις.

αρχαία Τραπεζούντα Αρκαδίας

Κοντά στην αρχαία Τραπεζούντα υπήρχε ένα σημείο πολύ κοντά στον ποταμό Αλφειό που ονομαζόταν Βαθύρεμα και στο οποίο σύμφωνα με τον αρχαίο περιηγητή Παυσανία, διοργανώνονταν κάθε τρία χρόνια γιορτές προς τιμή των Θεών. Εκεί βρίσκονταν και η πηγή Ολυμπιάς, με το χαρακτηριστικό γνώρισμα της, το νερό να τρέχει τον ένα χρόνο και τον άλλο χρόνο να μην βγάζει ούτε σταγονίτσα. Στη θέση Ηφαίστειο έβγαιναν καπνοί από τη γη που είχε σαν αποτέλεσμα η ΔΕΗ να εκμεταλλευτεί το έδαφος. Οι πόλεις της αρχαίας Παρρασίας εγκαταλείφθηκαν όταν ιδρύθηκε η Μεγάλη Πόλις. Τα τελευταία χρόνια γίνεται προσπάθεια από αρμόδιες αρχές της Περιφέρειας Πελοποννήσου καθώς και την Αμερικάνικη ομάδα του David Gilman Romano, να υλοποιηθεί ένα πολύ σπουδαίο έργο που αφορά την δημιουργία του Παρράσιου Πολιτιστικού Πάρκου. Το σχέδιο αναφέρει την διάνοιξη μονοπατιών με ειδικές σημάνσεις και πινακίδες, καθίσματα ξεκούρασης και οτιδήποτε είναι απαραίτητο για την υλοποίηση μονοπατιού. Ένα πολύ σπουδαίο έργο με θετικά αποτελέσματα στην τοπική κοινωνία και στην τουριστική ανάδειξη του τόπου μας. Η αρχαία Παρρασία είναι μια αξιόλογη αρχαιολογική ανακάλυψη, η οποία απαιτείται να γίνει γνωστή στο ευρύ κοινό και να φτάσει η ιστορία της ως τα πέρατα της γης. 

περιοχή αρχαίας Παρρασίας

Ως εκ τούτου την φετινή Άνοιξη (2019) πραγματοποιήθηκε πεζοπορία στο πρώτο Αρκαδικό μονοπάτι, σε συνεργασία με το Παρράσιο Πολιτιστικό Πάρκο και την Μαίναλον Κοινσεπ, στις περιοχές Ίσαρη - Πετροβούνι - Αρχαία Λυκόσουρα. Μια διαδρομή 7 χλμ, ενώ ο στόχος είναι η διάνοιξη κυκλικής διαδρομής 80 χλμ, με σκοπό την προβολή αρχαιολογικών μνημείων, φυσικού κάλλους και παραδοσιακούς οικισμούς που θα πραγματοποιείται γύρω από τα χωριά: Ίσαρη - Πετροβούνι - Αρχαία Λυκόσουρα - Ίσιωμα Καρυών - Αρχαία Τραπεζούντα - Καρύταινα - Μαυριά - Κάτω Κοτύλιο - Άνω Κοτύλιο - Αρχαιολογικός χώρος Λυκαίου Όρους - Άνω Καρυές - Καστανοχώρι - Λύκαιο - Βάστα - Αγία Θεοδώρα, με απώτερο σκοπό να φτάνει ως το Λεοντάρι, να ενωθεί με το μονοπάτι του Ταϋγέτου και μέσω Καρύταινας να ενωθεί με το Menalon trail.

Αρκαδικό μονοπάτι 

Στο Ίσιωμα Καρυών πολύ κοντά στις πηγές του Άη Γιάννη το 2017, ξεκίνησε η θεμελίωση του Πρώτου Παλαιοντολογικού Μουσείου και Πάρκου Φυσικής Ιστορίας της Πελοποννήσου. Στην διαδικασία υλοποίησης για την λειτουργία του Μουσείου συνεργάστηκαν επιστήμονες διαφόρων ειδικοτήτων του Εθνικού Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών και έχουν ως σκοπό να παρουσιάσουν τον φυσικό πλούτο και την γεωλογική εξέλιξη της Πελοποννήσου μέσα από μια σειρά θεματικών ενοτήτων. Αυτή τη στιγμή λειτουργεί ενημερωτικός σταθμός και κέντρο υποστήριξης δραστηριοτήτων της ομάδας του ΕΚΠΑ, με την βοήθεια της ένωσης Ισιωματαίων Καρυών Μεγαλόπολης. Το όμορφο χωριό Ίσιωμα είναι ακριβώς αυτό που λέει και το όνομα του δηλαδή ίσιο, επίπεδο και κτισμένο στην ανατολική πλαγιά του Λυκαίου όρους. Στους μεγάλους σεισμούς του 1966 υπέστη σοβαρές ζημιές με αποτέλεσμα, οι κάτοικοι να κτίσουν τα σπίτια τους λίγο πιο πάνω από την αρχική του θέση. Καθώς εισέρχεται ο επισκέπτης στο χωριό συναντά τις πηγές του Άη Γιάννη κτισμένες γύρω από πλατάνια, ενώ ψηλά, εκεί όπου ήταν ο αρχαίος ναός του θεού Απόλλωνα του Παρρασίου βρίσκεται το εκκλησάκι του Ψηλού Άη Γιάννη. Είναι μισογκρεμισμένο και κυριολεκτικά χωμένο μέσα στα πουρνάρια. Λέγεται πως εκεί που είναι η Αγία Τράπεζα ήταν το θυσιαστήριο του ναού.

Παλαιοντολογικό Μουσείο Πελοποννήσου