ΜΥΣΤΡΑΣ Η ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΠΟΛΙΤΕΙΑ

Κείμενο και έρευνα του Νίκου Αϊβαλή

Ξεκινώντας από την ιστορική και ένδοξη Σπάρτη στο νομό Λακωνίας, έχουμε ως προορισμό τον Μυστρά, μια απόσταση 8 χιλιομέτρων. Ακολουθώντας τον δρόμο ΕΟ Σπάρτης Μυστρά, μέσα από μια πανέμορφη διαδρομή, απ' όπου περνάμε από το πάρκο Γουδέ και το Παλαιολόγιο, ήδη από εκείνο το σημείο φαίνεται η καστροπολιτεία του Μυστρά να κοσμεί τις πλαγιές του Ταΰγετου.

Φθάνοντας στο χωριό του Μυστρά, αντικρίζουμε ένα πανέμορφο και γραφικό χωριό, με πέτρινα σπίτια, πλακόστρωτους δρόμους, όμορφες μικρές πλατείες, ποιοτικά μαγαζιά, ενώ αγέρωχο στέκει το άγαλμα του Κωνσταντίνου Παλαιολόγου στο δρόμο από το χωριό προς την είσοδο της καστροπολιτείας, σε μια πλατεία πανέμορφη γεμάτη λουλούδια. Ο Κωνσταντίνος ΙΑ Παλαιολόγος, ο τελευταίος αυτοκράτορας του Βυζαντίου, γεννήθηκε στις 8 Φεβρουαρίου 1405 και πέθανε στις 29 Μαΐου 1453 κατά την πτώση της Κωνσταντινούπολης από τους Οθωμανούς. Μαχόμενος ηρωικά, έγινε μια θρυλική μορφή της Ελληνικής παράδοσης, ως ο "μαρμαρωμένος βασιλιάς", ο οποίος θα ξυπνήσει και θα αναλάβει εκ νέου την Κωνσταντινούπολη από τους Τούρκους. Γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη με πατέρα τον Μανουήλ Β' Παλαιολόγο και μητέρα την Ελένη Δραγάση. Το 1427 ο Κωνσταντίνος βρέθηκε με πολλά χωριά από την Λακωνία και την Μεσσηνία υπό την διοίκηση του.

άγαλμα Κωνσταντίνου Παλαιολόγου, Μυστράς

Οκτώβριο του 1443 ο Κωνσταντίνος έγινε δεσπότης του Μυστρά και έκανε πολλές προσπάθειες να ενισχύσει τις στρατιωτικές δυνάμεις και τις άμυνες της Πελοποννήσου έναντι της απειλής των Οθωμανών. Στις 6 Ιανουαρίου 1449 ο Κωνσταντίνος στέφεται αυτοκράτορας στον Μυστρά, στην εκκλησία του Αγίου Δημητρίου και φεύγει για την Κωνσταντινούπολη, ώστε κάποια χρόνια μετά να περάσει στο πάνθεον των Ελλήνων ηρώων.

μαρμάρινο ανάγλυφο με τον δικέφαλο αετό στο ναό Αγίου Δημητρίου,
εκεί όπου πάτησε ο Κωνσταντίνος ώστε να στεφθεί αυτοκράτορας
στον Μυστρά

Ο Μυστράς ήταν η πιο ισχυρή πόλη της Πελοποννήσου από τον 13ο έως τον 15ο αιώνα. Μια καλά οχυρωμένη πόλη, πρωτεύουσα του Δεσποτάτου Μωρέως. Το κάστρο ερήμωσε περίπου το 1832, όταν οι κάτοικοι άρχισαν να πηγαίνουν στη Σπάρτη, με μόνους κάτοικους πια λίγες μοναχές στο μοναστήρι της Παντάνασσας. Ένας τόπος γεμάτος ερείπια να θυμίζουν το ένδοξο παρελθόν του Μυστρά, θεόρατα τείχη, φρούριο, πύργοι, ένα μικρό παλάτι, αρχοντικά, εκκλησίες και μοναστήρια συνθέτουν τα αξιοθέατα του τόπου, σε συνδυασμό με μια υπέροχη θέα από όλα τα σημεία, βλέποντας τον Λακωνικό κάμπο. Ακόμα και σήμερα ο Μυστράς θεωρείται από τα πιο αντιπροσωπευτικά δήγματα της Βυζαντινής αυτοκρατορίας, με χιλιάδες επισκέπτες κάθε χρόνο, ενώ έχει κηρυχθεί από την UNESCO Μνημείο Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς.

Μονή Παντάσασσας

Κατηφορίζοντας από την καστροπολιτεία, βρισκόμαστε πάλι στο όμορφο χωριό του Μυστρά, ώστε να περιηγηθούμε και στο πιο σύγχρονο κομμάτι της περιοχής. Στο χωριό υπάρχουν μεγάλες και υπερσύγχρονες ξενοδοχειακές μονάδες, με ατελείωτη θέα και όλες τις ανέσεις για κάθε επισκέπτη, ενώ υπάρχουν ακόμα και εγκαταστάσεις camping. Το χωριό του Μυστρά έχει περίπου 500 κατοίκους, ενώ υπάρχουν και δύο υπέροχα μουσεία, το μουσείο φωτογραφικών μηχανών του φωτογράφου Τάκη Αϊβαλή, καθώς και το Αρχαιολογικό Μουσείο Μυστρά, το οποίο στεγάζεται σε διώροφο κτήριο στην αυλή της Μητρόπολης, στο ναό του Αγίου Δημητρίου.

πλατεία Μυστρά

Στη κεντρική πλατεία, βλέπουμε ένα πανέμορφο τοπίο που προσφέρει ο Ταΰγετος απλόχερα με δάση, την καστροπολιτεία σκαρφαλωμένη στις πλαγιές του, τα πέτρινα σπίτια του χωριού, ενώ και η πλατεία από μόνη της είναι ένα αξιοθέατο, πλακόστρωτη, με έναν τεράστιο πλάτανο στο κέντρο αυτής, να επιβλέπει και να χαρίζει το καλοκαίρι δροσιά αλλά και γάργαρο νερό, το οποίο τρέχει μέσα από τον πλάτανο, με λουλούδια, βασιλικούς και άλλα φυτά γύρο του πλατάνου, να κάνουν την ψυχή του κάθε επισκέπτη να νιώσει ένα με τη φύση.

τρεχούμενο νερό στην πλατεία

Γύρω από την πλατεία υπάρχουν διάφορα μαγαζιά με τοπικά προϊόντα, μαγαζιά για σουβενίρ, μαγαζιά χειροποίητης βυζαντινής τέχνης, καθώς και εστιατόρια, τα οποία είναι έτοιμα να δώσουν στον καθένα μοναδικές γεύσεις από ποιοτικά προϊόντα και παραδοσιακά φαγητά, ενώ μπορείτε να απολαύσετε και την παρέα των ανθρώπων εκεί, από τους οποίους μπορείτε να μάθετε πολλές ιστορίες για τα παλαιότερα χρόνια, μέσα σε μια ζεστή ατμόσφαιρα.

προτομή του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη, Μυστράς

Κάθε χρόνο, από τις 27 Αυγούστου έως τις 2 Σεπτεμβρίου, γίνεται μια μεγάλη εμποροπανήγυρη στον Μυστρά, το οποίο δεν είναι απλά ένα σημαντικό οικονομικό γεγονός για την περιοχή, αλλά ένα σημείο αναφοράς εμπορικής και πολιτιστικής ιστορίας της περιοχής, η οποία άρχισε το 1950 προς τιμήν του Αγίου Ιωάννη Προδρόμου. Στο πανηγύρι υπάρχει ένα τεράστιο υπαίθριο παζάρι και άπειρα προϊόντα.

βροχερή μέρα στον Μυστρά

Ο Μυστράς είναι ένας υπέροχος προορισμός που αξίζει να επισκεφθεί ο καθένας είτε χειμώνα είτε καλοκαίρι, κάθε εποχή προσφέρει το δικό της τοπίο και τις δικές της ομορφιές, ένα είναι όμως σίγουρο, πως όποιος πάει στο χωριό του Μυστρά καθώς και στην καστροπολιτεία, θα μείνουν στην καρδιά του ως ένας από τους πιο αγαπημένους και αξιόλογους προορισμούς.

ΧΛΩΡΙΔΑ ΤΗΣ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ

Κείμενο και έρευνα του Νίκου Αϊβαλή

Σ' ένα προηγούμενο άρθρο μας, είχαμε κάνει αναφορά σε κάποια χαρακτηριστικά είδη πανίδας της Πελοποννήσου. Σε αυτό το άρθρο θα κάνουμε ένα αφιέρωμα στη χλωρίδα της Πελοποννήσου, σε κάποια σημαντικά και ιδιαίτερα είδη. Η Ελλάδα είναι από τους πιο ευλογημένους τόπους παγκοσμίως, καθώς έχει στην αγκαλιά της αναρίθμητα βότανα και θεραπευτικά φυτά, ενδημικά φυτά και μοναδικές ποικιλίες λουλουδιών, τα οποία συνθέτουν έναν επίγειο παράδεισο, από τον οποίο σαφώς η Πελοπόννησος δεν γινόταν να απουσιάζει.

Ξεκινάμε από ένα μικρό και θαυματουργό κίτρινο λουλούδι, το οποίο ονομάζεται σπαθόχορτο ή βάλσαμο (Hypericum perforatum), ενώ στην αρχαία Ελλάδα ονομαζόταν "υπερικόν". Ένα θαύμα της φύσης το οποίο βρίσκουμε σχεδόν σε όλη την Πελοπόννησο, είναι γνωστό από την αρχαία Σπάρτη, όπου οι Σπαρτιάτες χρησιμοποιούσαν το σπαθόχορτο μετά τις μάχες ώστε να θεραπεύσουν τις πληγές τους. Το θαυμαστό αυτό λουλούδι έχει αντικαταθλιπτικές, αντισηπτικές, αντιοξειδωτικές, αντιφλεγμονώδεις, στυπτικές και επουλωτικές ιδιότητες, ενώ από αυτό το φυτό φτιάχνεται το περίφημο σπαθόλαδο, του οποίου η παρασκευή είναι εύκολη, καθώς χρειαζόμαστε μόνο ένα σκούρο δοχείο, ελαιόλαδο και το σπαθόχορτο. Το λουλούδι αυτό φθάνει το ένα μέτρο σε ύψος, είναι ποώδες πολυετές φυτό και ευδοκιμεί σε περιοχές που έχουν αρκετές βροχές καθ όλη τη διάρκεια του χρόνου.

σπαθόχορτο

Επόμενο φυτό είναι ο αγριοπανσές του Πάρνωνα (Viola parnonia). Είναι ενδημικό φυτό του Πάρνωνα, πολυετές ποώδες φυτό, αναπτύσσεται σε πετρώδεις και βραχώδεις περιοχές και σε μεγάλα υψόμετρα (1600 μέτρα). Έχει γαλάζια άνθη, με λευκή χρώση και σκούρες γραμμές, ενώ ανθίζει την άνοιξη προς το καλοκαίρι.

αγριοπανσές Πάρνωνα

Κενταυριά του Πάρνωνα, (Centaurea athoa ssp. parnonia). Επίσης ενδημικό φυτό του Πάρνωνα, έχει κίτρινα άνθη και ανθίζει σε πετρώδεις περιοχές το καλοκαίρι.

κενταυριά Πάρνωνα

Επόμενο φυτό, η κενταυριά η Λακωνική (Centaurea laconica). Ενδημικό φυτό της νότιας Πελοποννήσου, πολετές φυτό που φτάνει το ένα μέτρο ύψος, φυτρώνει σε βραχώδεις περιοχές αλλά και σε παρυφές δρόμων, σε υψόμετρα άνω των 100 μέτρων, ενώ ανθίζει την άνοιξη.

κενταυριά Λακωνική

Κενταυριά Κορινθιακή (Centaurea corinthiaca), ενδημικό πολυετές φυτό της Κορινθίας, το βρίσκουμε σε αγρούς, αμπελώνες, ρεματιές και φρυγανότοπους, ανθίζει άνοιξη προς καλοκαίρι και έχει ροδόλευκα άνθη.

κενταυριά Κορινθιακή

Κυκλάμινο το Πελοποννησιακό (Cyclamen repandum ssp. peloponnesiacum var. vividum). Ένα όμορφο λουλούδι της νοτιοανατολικής Πελοποννήσου, το οποίο το βρίσκουμε σε πετρώδεις περιοχές, καθώς και σε σκιερά μέρη. Το χρώμα του είναι ρόδινο προς το κόκκινο και ανθίζει την άνοιξη.

κυκλάμινο Πελοποννησιακό

Ποτεντίλλα η Αρκαδική (Potentilla arcadiensis), ενδημικό λουλούδι της Πελοποννήσου, στα όρια μεταξύ Λακωνίας και Αρκαδίας, πολυετές φυτό, το βρίσκουμε συνήθως μέχρι το 500 μ. υψόμετρο σε απόκρημνα σημεία, ενώ ανθίζει το καλοκαίρι.

ποτεντίλλα Αρκαδική

Οφρύς του Ταϋγέτου (Ophrys taygetica), ενδημική ορχιδέα του Ταϋγέτου η οποία ανακαλύφθηκε το 2010. Την συναντάμε συνήθως σε υψόμετρα άνω των 900 μέτρων, κάτω από έλατα ή σε ξέφωτα.

οφρύς Ταϋγέτου

Οφρύς η Αργολική (Ophrys argolica), ενδημικό είδος ορχιδέας της Πελοποννήσου και της Στερεάς Ελλάδας, το οποίο συναντάμε πιο συχνά στην Αργολίδα. Την βρίσκουμε σε υψόμετρο έως 1000 μέτρα, σε φρυγανότοπους, θαμνώνες και παρυφές δρόμων. Ανθίζει κατά την άνοιξη.

Οφρύς Αργολική

Τουλίπα του Γουλιμή (Tulipa goulimyi), ενδημικό λουλούδι της νότιας Πελοποννήσου, το οποίο βρίσκουμε στην Ελαφόνησο, τη Μάνη και τα Κύθηρα. Πολυετές φυτό, φτάνει τα 30 εκατοστά σε ύψος και το βρίσκουμε ανάμεσα σε φρύγανα, σε υψόμετρο έως 400 μέτρα. Ανθίζει την άνοιξη.

τουλίπα του Γουλιμή

Σκίλα η Μεσσηνιακή (Scilla messeniaca), ενδημικό λουλούδι της Μεσσηνίας, το συναντάμε στα ορεινά, σε πετρώδεις αλλά και υγρές περιοχές, σε υψόμετρο από 100 έως 300 μέτρα. Ανθίζει την άνοιξη.

σκίλα Μεσσηνιακή

Λουλούδι του Μοριά (Aurinia moreana), ενδημικό είδος της βόρειας Πελοποννήσου. Συναντάμε αυτό το φυτό κυρίως στην Αχαΐα, όπως το Παναχαϊκό όρος, σε βραχώδη εδάφη.

λουλούδι του Μοριά

Δείτε το 2ο μέρος: Χλωρίδα της Πελοποννήσου 2