Κείμενο και έρευνα της Γιώτας Χριστοφόρου
Η Αρκαδία εκτός από τις φυσικές της ομορφιές, τα γραφικά χωριά της, την πανάρχαια ιστορία της, είναι γνωστή και για τη θρησκευτική της κληρονομιά με αμέτρητες εκκλησίες και Μονές, οι οποίες ξεχωρίζουν για την γραφικότητα τους, την ιστορικότητα τους, καθώς και για τα πανέμορφα φυσικά τοπία στα οποία βρίσκονται. Στο παρόν αφιέρωμα θα κάνουμε μια αναφορά στις Μονές οι οποίες είναι αφιερωμένες στην Παναγία, η οποία τιμάται στην Αρκαδία σε πάνω από 25 μονές.
Παναγία Μακελαρίτισσα, Μονή Αμπελακίου. Στον ύπνο της ευλογημένης γυναίκας Παρασκευής από το χωριό Τζίβα της Μαντινείας, εμφανίστηκε περίλαμπρη και αιωρούμενη η Παναγία. Της μίλησε για την σπηλιά όπου βρισκόταν φυλαγμένη η εικόνα της. Η Παρασκευή ήταν μια γυναίκα με πολλά βάσανα και στενοχώριες, κοιτάζοντας την κάποιος στο πρόσωπο, μόνο πόνο και θλίψη μπορούσε να δει, αλλά η πίστη της στον Θεό την οδήγησε στην μεγαλύτερη χαρά. Ακολούθησε πιστά τις οδηγίες Παναγίας και μαζί με τη βοήθεια του γιού της και του παπά από το διπλανό χωριό, ανεβρέθηκε η εικόνα. Είχε φιλοτεχνηθεί από τον Ευαγγελιστής Λουκά και είχε μεταφερθεί στο δύσβατο σημείο της σπηλιάς κοντά στο χωριό Σκορτσινό από έναν μοναχό, ο οποίος κυνηγημένος από τους Τούρκους βρέθηκε εκεί παίρνοντας μαζί του και την ιερή εικόνα. Την ώρα της Θείας λειτουργίας αμέσως μετά την εύρεση της εικόνας, αγίασμα ανέβλυσε από τον βράχο. Όποιος προσκυνά με πίστη και ευλάβεια γιατρεύεται από κάθε ψυχική και σωματική νόσο λέει η παράδοση. Η Μονή ονομάζεται Μονή Αμπελακίου επειδή πίσω από αυτή υπήρχαν αμπέλια. Η δε σπηλιά βρίσκεται ανάμεσα σε βράχους του όρους Ταΰγετου και κτίστηκε στις αρχές του 19ου αιώνα, μετά από επτά χρόνια από την ανεύρεση της εικόνας από την Παρασκευή. Γιορτάζει στις 8 Σεπτεμβρίου, βρίσκεται στην Ανατολική Φαλαισία και η πρόσβαση είναι εφικτή με δύο τρόπους, είτε να μεταβεί κάποιος στη Μονή από την Τρίπολη (Μεγαλόπολη, Λεοντάρι, Σκορτσινού), είτε από την Σπάρτη.
Ιερός Ναός Κοιμήσεως Θεοτόκου, Επισκοπή Τεγέας. Ο εντυπωσιακός Βυζαντινός ναός της Θεοτόκου, βρίσκεται ανάμεσα στο χωριό Στάδιο και την Παλαιά Επισκοπή. Ο ναός είναι μια μικρογραφία του ναού της Αγίας Σοφίας της Κωνσταντινούπολης και εκτιμάται ότι κτίσθηκε τον 11ο αιώνα μ.Χ. ενώ η αναστήλωση του πραγματοποιήθηκε το 1889 από τον Ερνέστο Τσίλλερ. Ο ναός ονομάζεται και Επισκοπή καθώς υπήρξε κατά τον μεσαίωνα έδρα του Επισκόπου Τεγέας. Είναι τρισυπόστατος και τιμά την Παναγία, τον Άγιο Σπυρίδωνα, καθώς και τη Ζωοδόχο Πηγή. Είναι χτισμένος στο κοίλος μέρος του αρχαίου θεάτρου το οποίο ανακαλύφθηκε από τους αρχαιολόγους και που το αξιολογούν χρονολογικά το έτος 175 μ.Χ. χτισμένο από τον Αντίοχο. Ωστόσο έρευνες έδειξαν ότι στη θέση του προϋπήρχε παλαιότερο θέατρο το οποίο τοποθετείται χρονολογικά τον 4ο π.Χ. Μέσα στο μοναδικό άλσος της Τεγέας και άλλα σπουδαία μνημεία στέκουν στο χώρο. Ο ναός γιορτάζει στις 15 Αυγούστου, ενώ μέσα στο άλσος όπου βρίσκεται και η εκκλησία διοργανώνεται κάθε χρόνο από τον Τεγεατικό σύλλογο μεγάλη εμποροπανήγυρη που προσελκύει χιλιάδες επισκέπτες από όλη την Ελλάδα και περιλαμβάνει πλήθος πολιτιστικών και λαογραφικών εκδηλώσεων, με θρησκευτικό και αρχαιολογικό ενδιαφέρον.
Ιερά Μονή Παναγίας Μαλεβής. Σε πολύ μικρή απόσταση από τον Άγιο Πέτρο, μέσα στο κατάφυτο δάσος από κέδρους βρίσκεται η θαυματουργή Μονή της Παναγίας Μαλεβής. Η Μονή ιδρύθηκε αρχικά τον 8ο αιώνα στις Κανάλες, σε ένα σημείο ψηλότερα από το σημείο το οποίο βρίσκεται τώρα, αλλά λόγω δυσμενών καιρικών συνθηκών και για λόγους επιβίωσης των μοναχών, τον 11ο αιώνα χτίστηκε ο νέος ναός χαμηλότερα, στο ίδιο όρος από τον ιερομόναχο Ιωσήφ Καρατζά. Το σημείο που χτίστηκε η νέα μονή το υπέδειξε η ίδια η Παναγία στον Ιερομόναχο σύμφωνα με την παράδοση. Σε ένα μέρος γεμάτο βάτα άναβε με αξιοπερίεργο τρόπο το καντηλάκι της, υποδεικνύοντας στους πιστούς τη θαυματουργή εικόνα. Η εικόνα της Παναγίας αναβλύζει μύρο που όμοιό του δεν έχει υπάρξει επί της γης. Το ευωδιαστό μύρο εμφανίστηκε στην εικόνα το 1964 και κατέκλισε με την μυρωδιά του που ήταν τόσο έντονη το μοναστήρι και τη γύρω περιοχή. Το μύρο έτρεχε σα βρύση που την ανοίγεις κατά την παράδοση, ενώ τα χρώματά του ήταν τέσσερα. Στην αρχή ήταν άσπρο σαν το γάλα, έπειτα ήταν το γαλάζιο του ουρανού, ύστερα έγινε σα διαμάντι και τελευταία διάφανο και δεν άλλαξε ποτέ από τότε. Η Μονή εορτάζει κάθε χρόνο στις 23 Αυγούστου. Στη Μονή Μαλεβής υπάρχει παρεκκλήσι αφιερωμένο στον Όσιο Νείλο τον Μυροβλήτη, ο οποίος γεννήθηκε στον Άγιο Πέτρο και γιορτάζεται στις 7 Μαΐου.
Ιερά Μονή Ελώνης, Λεωνίδιο. Η Μονή Ελώνης είναι κτισμένη και αφιερωμένη στην Παναγία, βρίσκεται κυριολεκτικά πάνω στα βράχια προσελκύοντας συνεχώς ανθρώπους κάθε ηλικίας. Η εικόνα της Υπεραγίας Θεοτόκου η οποία φυλάσσεται στο καθολικό της Μονής είναι ζωγραφισμένη από τον Ευαγγελιστή Λουκά. Το μοναστήρι κτίστηκε το 1300, ενώ η Μονή γιορτάζει στις 15 και 23 Αυγούστου.
Μονή Παναγίας Γοργοεπηκόου, Νεστάνη. Ανατολικά της πόλης Νεστάνη, ψηλά στο λόφο Γουλά, βρίσκεται η Μονή της Παναγίας Γοργοεπηκόου. Πρόκειται για τόπο προσκύνησης στη σωζόμενη εικόνα της Παναγίας, ενώ ότι τάξετε σε εκείνη με πίστη, η Παναγία θα σας το φέρει γρήγορα σύμφωνα με την παράδοση.
Ιερά Μονή Επάνω Χρέπας, Τρίπολη. Στη μονή φυλάσσεσαι το δισκοπότηρο και το ευαγγέλιο που ταπεινά προσκύνησε ο γέρος του Μοριά, Θεόδωρος Κολοκοτρώνης. Η μονή βρίσκεται σε απόσταση 10 χλμ από την Τρίπολη. Δικαίως το ελατοσκέπαστο μοναστήρι θεωρείται ότι βρίσκεται στο πιο ψηλό σημείο της Πελοποννήσου απ' όλα τα μοναστήρια, στα 1280 μέτρα. Κτισμένο εν έτη 1100, γνώρισε πολλές λεηλασίες και επιδρομές, όμως η θαυματουργή εικόνα της Παναγίας προφύλαξε τους πιστούς. Με θαυμαστό τρόπο η εικόνα επί τρεις φορές έφευγε από την εκκλησία του Αγίου Γεωργίου στην Τρίπολη όπου φυλασσόταν και επέστρεφε πίσω. Το μοναστήρι γιορτάζει κάθε χρόνο στις 14 Σεπτεμβρίου, ημέρα του Τιμίου Σταυρού, καθώς και στις 15 Αυγούστου.
Παναγία της Τριπολιτσάς, Άγιος Βασίλειος, Τρίπολη. Κάθε χρόνο την 1η Αυγούστου, γιορτάζεται η θαυματουργή εικόνα της Παναγίας της Τριπολιτσάς. Η εξέχουσα θέση της θαυματουργής εικόνας φυλάσσεται στον ναό του Αγίου Βασιλείου που βρίσκεται στην κεντρική πλατεία της πόλης. Δύο φορές σώθηκε από φωτιά η περίλαμπρη εικόνα, η οποία φιλοτεχνήθηκε στα δύσκολα χρόνια της Ελληνικής Επανάστασης και συγκεκριμένα το 1823. Στην ενορία του Μητροπολιτικού Ναού της πόλης βρέθηκε από δωρεά της οικογένειας του Αναστασίου Γκυζάνη. Η περιφορά της εικόνας πραγματοποιείται με την παρουσία επίσημων προσώπων του στρατού και της πολιτείας.
Ιερά Μονή Φιλοσόφου, Λούσιος. Η Παλαιά Μονή Φιλοσόφου ιδρύθηκε το έτος 967 σε χαράδρα του ποταμού Λούσιου από τον γραμματέα του Νικηφόρου Φωκά, του οποίου το πραγματικό όνομα ήταν Ιωάννης Λαμπαρδόπουλος, αλλά τον αποκαλούσαν Φιλόσοφο. Αποτελεί θαυμάσιο δείγμα Βυζαντινής αρχιτεκτονικής του 10ου αιώνα. Το μοναστήρι βρίσκεται 4 χλμ νότια της Δημητσάνας και είναι αφιερωμένο στην Κοίμηση της Θεοτόκου, ενώ εορτάζει στις 23 Αυγούστου. Τον 17ο αιώνα ιδρύεται η Νέα Μονή Φιλοσόφου και απέχει 400 μέτρα από την Παλαιά Μονή. Οι τοιχογραφίες της Μονής αποτελούν ένα σύνολο ζωγραφικής υπέρβασης, το οποίο οφείλεται στους Ηπειρώτες μαστόρους. Ωστόσο αξίζει να αναφερθεί ότι η ολοκλήρωση της αγιογράφησης του ναού πραγματοποιήθηκε από τον Μαυραηδή-πασά Φαρμάκη από τη Στεμνίτσα, ο οποίος ασπάστηκε τον Χριστιανισμό. Ιδιαίτερου κάλλους αποτελεί το ξυλόγλυπτο τέμπλο της. Στο κρυφό σχολειό της Μονής τα παιδιά μάθανε γράμματα κατά τη διάρκεια της Τουρκοκρατίας, ενώ αργότερα λειτούργησε ως μία από τις πιο σημαντικές ιερατικές σχολές. Αξίζει να αναφερθεί ότι από εδώ αποφοίτησε ο Πατριάρχης Γρηγόριος ο Ε'. Μπορεί κάποιος να επισκεφτεί τη Μονή είτε από τη Δημητσάνα είτε από το χωριό Ελληνικό.
Ιερά Μονή Αιμυαλών, Λούσιος. Το μοναστήρι της Παναγίας των Αιμυαλών δεσπόζει μεγαλόπρεπο λίγο πιο κάτω από τη Μονή Φιλοσόφου. Η Μονή είναι αφιερωμένη στην Θεοτόκο και εορτάζει στις 8 Σεπτεμβρίου. Ιδρύθηκε το 1608 από τους αδελφούς Κοντογιάννη, οι οποίοι κατάγονταν από το χωριό Αιμυαλοί, από όπου πήρε και το όνομά της. Στο Ληνό της Μονής σώζεται μαρμάρινη επιγραφή η οποία φέρει το δράμα που έζησαν οι Κολοκοτρωναίοι από την προδοσία του καλόγερου. Οι Κολοκοτρωναίοι ζήτησαν από τον καλόγερο της Μονής να τους φροντίσει με φαγητό και κρασί αλλά και να τους κρύψει από τους Τούρκους. Όμως ο καλόγερος ενοχλήθηκε κατά πως φαίνεται από τον τρόπο που του το ζήτησαν, φοβήθηκε από την απειλή τους πως εάν τους προδώσει θα του κόψουν το κεφάλι και θα το κρεμάσουν για να το φάνε τα κοράκια και έτσι έστειλε κρυφά το καλογεροπαίδι στη Δημητσάνα να το πει στους Τούρκους. Το 1806, περίοδος κατά την οποία υπήρξε μεγάλη έξαρση της κλεφτουριάς, γίνεται και το ξεκλήρισμα της γενιάς των Κολοκοτρωναίων. Ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης ο οποίος παρακολουθούσε την τραγωδία των δικών του ανθρώπων από την απέναντι πλευρά του μοναστηριού και δεν μπορούσε να επέμβει για να τους βοηθήσει έλεγε: "Δε μας χωράει άλλο εδώ ο τόπος". Έπειτα από αυτό το γεγονός στη ψυχή του Κολοκοτρώνη μόνο μια σκέψη επικρατούσε και αυτή αφορούσε την ελευθερία της χώρας μας. Με κατάλληλη στρατηγική αφιερώθηκε στον αγώνα της απελευθέρωσης της πατρίδας. Το 1925 η Μονή ενώθηκε με τη Μονή του Ιωάννη του Πρόδρομου και το έτος 1934 ανακηρύχθηκε Εθνικό Μνημείο.
Ιερά Μονή Καλαμίου, Αρχαία Γόρτυνα. Στη δυτική πλευρά του ποταμού Λούσιου, μέσα στο καταπράσινο τοπίο ξεπροβάλει πανέμορφη η νέα Μονή Καλαμίου. Η Μονή είναι αφιερωμένη στην Κοίμηση της Θεοτόκου και εορτάζει κάθε χρόνο στις 15 Αυγούστου. Στο πίσω μέρος της Μονής βρίσκονται τα ερείπια της παλαιάς Μονής ενώ μέσα στη σπηλιά φυλάσσονται οστά και κρανία. Το καθολικό της παλαιάς Μονής είναι αγιογραφημένο από Κρήτες. Ο ναός αγιογραφήθηκε το 1705, αλλά η Μονή σύμφωνα με ιστορικές πηγές χρονολογείται δύο αιώνες νωρίτερα. Η Μονή βρίσκεται στο χωριό Ατσίχωλος πολύ κοντά στην Αρχαία Γόρτυνα και το Ιερό του Ασκληπιού.
Παναγιά στο χωριό Παναγιά Αρκαδίας. Η εκκλησία της Παναγίας βρίσκεται στο γραφικό χωριουδάκι που φέρει και το όνομα της Παναγίας και κάθε χρόνο τιμάται στις 8 Σεπτεμβρίου, με μεγάλη λαμπρότητα αλλά και παραδοσιακό πανηγύρι.
Ιερά Μονή Κοιμήσεως Θεοτόκου, Νέα Εκκλησούλα Μεγαλόπολης. Η εκκλησία που έκτισε ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης. Συγκινεί ο γέροντας του Μοριά γράφοντας στα απομνημονεύματα του για το τάμα που έκανε στην Υπεραγία Θεοτόκο. Με πόση πίστη και αγάπη έταξε στην Παναγιά, πως θα της φτιάξει την εκκλησία, αν βοηθούσε με τη χάρη της στην απελευθέρωση του Γένους. Κι έτσι κι έγινε. Στην δυτική πλευρά πάνω από την είσοδο στο ναό, στέκει η μαρμάρινη επιγραφή με το όνομα του γέροντα και την ημερομηνία που έκανε το τάμα. Η λιθόκτιστη Μονή εορτάζει κάθε χρόνο στις 15 Αυγούστου.
Ιερά Μονή Παναγίας Κέρνιτσας, Βυτίνα. Κοντά στη Βυτίνα βρίσκεται η Μονή Κερνίτσας η οποία είναι αφιερωμένη στην Κοίμηση της Θεοτόκου. Η θαυματουργή εικόνα της Παναγίας, έχει βρεθεί μέσα σε σπήλαιο το οποίο λειτουργούσε ως ασκηταριό. Το όνομα της το έχει πάρει από την παλαιά μεσαιωνική πόλη Κερνίτσα. Εικάζεται πως είναι ένα από τα παλαιότερα μοναστήρια της Αρκαδίας το οποίο αναγράφει ως έτος κτήσης το 1105 επί της βασιλείας του Ανδρόνικου Παλαιολόγου. Σήμερα λειτουργεί ως γυναίκειο μοναστήρι το οποίο δέχεται προσκυνητές. Είναι κτισμένο σε υψόμετρο 840 μέτρων, ενώ η θεία λειτουργία ψέλνεται τη νύχτα. Έχει προσφέρει πολλά κατά την Ελληνική Επανάσταση με το κρυφό σχολειό που λειτουργούσε, κάηκε από την καταστροφική επέλαση των Αλβανών το 1770 και του Ιμπραήμ αργότερα, ενώ κατά της διάρκεια του Β' Παγκοσμίου πολέμου, οι Γερμανοί εκτέλεσαν τον ιερέα. Η Μονή γιορτάζει στις 15 Αυγούστου.
Μονή Παναγίας Κλειβώκας, Κοντοβάζαινα. Νότια της Κοντοβάζαινας, ένας γραφικός παραδοσιακός οικισμός της Γορτυνίας, βρίσκεται η Μονή Κλειβωκάς αφιερωμένη στην Παναγία. Η Μονή γιορτάζει δύο φορές, στα εννιάμερα της Παναγίας και στην εορτή της Ζωοδόχου Πηγής, ημέρα εύρεσης της θαυματουργής εικόνας μέσα σε σπηλιά. 103 πέτρινα σκαλοπάτια σας οδηγούν στην πέτρινη εκκλησία, που η μισή είναι φωλιασμένη μέσα στον βράχο. Λέγεται πως η εκκλησία υπήρχε από τον 5ο με 6ο αιώνα, αλλά στη συνέχεια καταστράφηκε. Σε όραμα ενός εμπόρου από την Κοντοβάζαινα που ζούσε στην Ινδία, εμφανίστηκε η Παναγία και του ζητούσε να κτίσει και πάλι την εκκλησία της. Το 1870 βρέθηκε η θαυματουργή εικόνα από βοσκούς οι οποίοι έβλεπαν το φως να λαμπυρίζει στην σπηλιά.
Ιερά Μονή Κοιμήσεως Θεοτόκου Μπουρά. Στο Λεοντάρι Αρκαδίας βρίσκεται η Μονή Κοιμήσεως της Θεοτόκου, η οποία γιορτάζει στις 23 Αυγούστου. Ιδρύθηκε τον 11ο με 12ο αιώνα και η ονομασία σημαίνει "γενναίος". Κατά τη διάρκεια της Τουρκοκρατίας υπήρξε χώρος συγκέντρωσης των μελών της Φιλικής Εταιρίας. Την μεγάλων διαστάσεων εικόνα της Παναγίας της Βρεφοκρατούσας, κρέμασε στο τέμπλο ο γέροντας Ιωαννίκιος το 1831.
Ιερά Μονή Κοιμήσεως της Θεοτόκου, Βαλτεσινίκο. Το πέτρινο εκκλησάκι που είναι αφιερωμένο στην Κοίμηση της Θεοτόκου γιορτάζει στις 15 Αυγούστου. Κτισμένο μέσα σε μια πανέμορφη καταπράσινη φύση έμελλε να γνωρίσει τη βαρβαρότητα των Τουρκαλβανών και του Ιμπραήμ, όμως συνεχίζει να υπάρχει και να τιμά την Παναγιά, εδώ και 400 χρόνια. Βρίσκεται περίπου 1 χλμ έξω από το χωριό Βαλτεσινίκο.
Ιερά Μονή Κανδήλας. Η Μονή βρίσκεται στην Κανδήλα, η οποία ανήκει στην επαρχία της Μαντινείας. Φεύγοντας από το Λεβίδι και κατευθυνόμενοι βόρεια, στα σύνορα του Νομού Αργολίδας και Κορινθίας, ψηλά σε απόκρημνο βράχο είναι κτισμένη η Μονή της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, η οποία εικάζεται πως κτίστηκε κατά την περίοδο της άλωσης της Κωνσταντινούπολης. Το μοναστήρι στολίζεται με όμορφες αγιογραφίες των μεταγενέστερων αιώνων, ενώ αποτέλεσε καταφύγιο των Ελλήνων κατά τη διάρκεια της Ελληνικής Επανάσταση, κατά την οποία λειτούργησε και ως νοσοκομείο.
Πολλές οι εκκλησίες τα ξωκλήσια και τα Μοναστήρια της Αρκαδίας, το καθένα ξεχωριστό, το καθένα με την δική του ιστορία, τις δικές του παραδόσεις, φυσικές ομορφιές, με θρησκευτικό, λαογραφικό και αρχαιολογικό ενδιαφέρον. Ενδεικτικά σας αναφέρω και τα παρακάτω και εύχομαι όλοι να μπορέσετε να τα επισκεφθείτε: Παναγιά Βλαχέρνας, Μονή Κοιμήσεως Θεοτόκου Μακρυσίου, Μονή Θεοτόκου Βαλτέτσιου, Μονή Ελεούσης Παλαιοπαναγιάς στη Μελιγού, Μονή Εορτάκουστης, Μονή Κοιμήσεως Θεοτόκου στο Χρυσοβίτσι, Μονή Κοιμήσεως τις Θεοτόκου στα Τρόπαια (Μητρόπολη), Μονή Κοιμήσεως της Θεοτόκου στο Βελημάχι.
Η Αρκαδία εκτός από τις φυσικές της ομορφιές, τα γραφικά χωριά της, την πανάρχαια ιστορία της, είναι γνωστή και για τη θρησκευτική της κληρονομιά με αμέτρητες εκκλησίες και Μονές, οι οποίες ξεχωρίζουν για την γραφικότητα τους, την ιστορικότητα τους, καθώς και για τα πανέμορφα φυσικά τοπία στα οποία βρίσκονται. Στο παρόν αφιέρωμα θα κάνουμε μια αναφορά στις Μονές οι οποίες είναι αφιερωμένες στην Παναγία, η οποία τιμάται στην Αρκαδία σε πάνω από 25 μονές.
Παναγία Μακελαρίτισσα, Μονή Αμπελακίου. Στον ύπνο της ευλογημένης γυναίκας Παρασκευής από το χωριό Τζίβα της Μαντινείας, εμφανίστηκε περίλαμπρη και αιωρούμενη η Παναγία. Της μίλησε για την σπηλιά όπου βρισκόταν φυλαγμένη η εικόνα της. Η Παρασκευή ήταν μια γυναίκα με πολλά βάσανα και στενοχώριες, κοιτάζοντας την κάποιος στο πρόσωπο, μόνο πόνο και θλίψη μπορούσε να δει, αλλά η πίστη της στον Θεό την οδήγησε στην μεγαλύτερη χαρά. Ακολούθησε πιστά τις οδηγίες Παναγίας και μαζί με τη βοήθεια του γιού της και του παπά από το διπλανό χωριό, ανεβρέθηκε η εικόνα. Είχε φιλοτεχνηθεί από τον Ευαγγελιστής Λουκά και είχε μεταφερθεί στο δύσβατο σημείο της σπηλιάς κοντά στο χωριό Σκορτσινό από έναν μοναχό, ο οποίος κυνηγημένος από τους Τούρκους βρέθηκε εκεί παίρνοντας μαζί του και την ιερή εικόνα. Την ώρα της Θείας λειτουργίας αμέσως μετά την εύρεση της εικόνας, αγίασμα ανέβλυσε από τον βράχο. Όποιος προσκυνά με πίστη και ευλάβεια γιατρεύεται από κάθε ψυχική και σωματική νόσο λέει η παράδοση. Η Μονή ονομάζεται Μονή Αμπελακίου επειδή πίσω από αυτή υπήρχαν αμπέλια. Η δε σπηλιά βρίσκεται ανάμεσα σε βράχους του όρους Ταΰγετου και κτίστηκε στις αρχές του 19ου αιώνα, μετά από επτά χρόνια από την ανεύρεση της εικόνας από την Παρασκευή. Γιορτάζει στις 8 Σεπτεμβρίου, βρίσκεται στην Ανατολική Φαλαισία και η πρόσβαση είναι εφικτή με δύο τρόπους, είτε να μεταβεί κάποιος στη Μονή από την Τρίπολη (Μεγαλόπολη, Λεοντάρι, Σκορτσινού), είτε από την Σπάρτη.
 |
| Παναγία Μακελαρίτισσα, Μονή Αμπελακίου |
Ιερός Ναός Κοιμήσεως Θεοτόκου, Επισκοπή Τεγέας. Ο εντυπωσιακός Βυζαντινός ναός της Θεοτόκου, βρίσκεται ανάμεσα στο χωριό Στάδιο και την Παλαιά Επισκοπή. Ο ναός είναι μια μικρογραφία του ναού της Αγίας Σοφίας της Κωνσταντινούπολης και εκτιμάται ότι κτίσθηκε τον 11ο αιώνα μ.Χ. ενώ η αναστήλωση του πραγματοποιήθηκε το 1889 από τον Ερνέστο Τσίλλερ. Ο ναός ονομάζεται και Επισκοπή καθώς υπήρξε κατά τον μεσαίωνα έδρα του Επισκόπου Τεγέας. Είναι τρισυπόστατος και τιμά την Παναγία, τον Άγιο Σπυρίδωνα, καθώς και τη Ζωοδόχο Πηγή. Είναι χτισμένος στο κοίλος μέρος του αρχαίου θεάτρου το οποίο ανακαλύφθηκε από τους αρχαιολόγους και που το αξιολογούν χρονολογικά το έτος 175 μ.Χ. χτισμένο από τον Αντίοχο. Ωστόσο έρευνες έδειξαν ότι στη θέση του προϋπήρχε παλαιότερο θέατρο το οποίο τοποθετείται χρονολογικά τον 4ο π.Χ. Μέσα στο μοναδικό άλσος της Τεγέας και άλλα σπουδαία μνημεία στέκουν στο χώρο. Ο ναός γιορτάζει στις 15 Αυγούστου, ενώ μέσα στο άλσος όπου βρίσκεται και η εκκλησία διοργανώνεται κάθε χρόνο από τον Τεγεατικό σύλλογο μεγάλη εμποροπανήγυρη που προσελκύει χιλιάδες επισκέπτες από όλη την Ελλάδα και περιλαμβάνει πλήθος πολιτιστικών και λαογραφικών εκδηλώσεων, με θρησκευτικό και αρχαιολογικό ενδιαφέρον.
 |
| Ναός Κοιμήσεως Θεοτόκου, Επισκοπή Τεγέας |
Ιερά Μονή Παναγίας Μαλεβής. Σε πολύ μικρή απόσταση από τον Άγιο Πέτρο, μέσα στο κατάφυτο δάσος από κέδρους βρίσκεται η θαυματουργή Μονή της Παναγίας Μαλεβής. Η Μονή ιδρύθηκε αρχικά τον 8ο αιώνα στις Κανάλες, σε ένα σημείο ψηλότερα από το σημείο το οποίο βρίσκεται τώρα, αλλά λόγω δυσμενών καιρικών συνθηκών και για λόγους επιβίωσης των μοναχών, τον 11ο αιώνα χτίστηκε ο νέος ναός χαμηλότερα, στο ίδιο όρος από τον ιερομόναχο Ιωσήφ Καρατζά. Το σημείο που χτίστηκε η νέα μονή το υπέδειξε η ίδια η Παναγία στον Ιερομόναχο σύμφωνα με την παράδοση. Σε ένα μέρος γεμάτο βάτα άναβε με αξιοπερίεργο τρόπο το καντηλάκι της, υποδεικνύοντας στους πιστούς τη θαυματουργή εικόνα. Η εικόνα της Παναγίας αναβλύζει μύρο που όμοιό του δεν έχει υπάρξει επί της γης. Το ευωδιαστό μύρο εμφανίστηκε στην εικόνα το 1964 και κατέκλισε με την μυρωδιά του που ήταν τόσο έντονη το μοναστήρι και τη γύρω περιοχή. Το μύρο έτρεχε σα βρύση που την ανοίγεις κατά την παράδοση, ενώ τα χρώματά του ήταν τέσσερα. Στην αρχή ήταν άσπρο σαν το γάλα, έπειτα ήταν το γαλάζιο του ουρανού, ύστερα έγινε σα διαμάντι και τελευταία διάφανο και δεν άλλαξε ποτέ από τότε. Η Μονή εορτάζει κάθε χρόνο στις 23 Αυγούστου. Στη Μονή Μαλεβής υπάρχει παρεκκλήσι αφιερωμένο στον Όσιο Νείλο τον Μυροβλήτη, ο οποίος γεννήθηκε στον Άγιο Πέτρο και γιορτάζεται στις 7 Μαΐου.
 |
| Μονή Παναγίας Μαλεβής, Πάρνωνας |
Ιερά Μονή Ελώνης, Λεωνίδιο. Η Μονή Ελώνης είναι κτισμένη και αφιερωμένη στην Παναγία, βρίσκεται κυριολεκτικά πάνω στα βράχια προσελκύοντας συνεχώς ανθρώπους κάθε ηλικίας. Η εικόνα της Υπεραγίας Θεοτόκου η οποία φυλάσσεται στο καθολικό της Μονής είναι ζωγραφισμένη από τον Ευαγγελιστή Λουκά. Το μοναστήρι κτίστηκε το 1300, ενώ η Μονή γιορτάζει στις 15 και 23 Αυγούστου.
 |
| Μονή Ελώνης, Λεωνίδιο |
Μονή Παναγίας Γοργοεπηκόου, Νεστάνη. Ανατολικά της πόλης Νεστάνη, ψηλά στο λόφο Γουλά, βρίσκεται η Μονή της Παναγίας Γοργοεπηκόου. Πρόκειται για τόπο προσκύνησης στη σωζόμενη εικόνα της Παναγίας, ενώ ότι τάξετε σε εκείνη με πίστη, η Παναγία θα σας το φέρει γρήγορα σύμφωνα με την παράδοση.
 |
| Μονή Παναγίας Γοργοεπηκόου, Νεστάνη |
Ιερά Μονή Επάνω Χρέπας, Τρίπολη. Στη μονή φυλάσσεσαι το δισκοπότηρο και το ευαγγέλιο που ταπεινά προσκύνησε ο γέρος του Μοριά, Θεόδωρος Κολοκοτρώνης. Η μονή βρίσκεται σε απόσταση 10 χλμ από την Τρίπολη. Δικαίως το ελατοσκέπαστο μοναστήρι θεωρείται ότι βρίσκεται στο πιο ψηλό σημείο της Πελοποννήσου απ' όλα τα μοναστήρια, στα 1280 μέτρα. Κτισμένο εν έτη 1100, γνώρισε πολλές λεηλασίες και επιδρομές, όμως η θαυματουργή εικόνα της Παναγίας προφύλαξε τους πιστούς. Με θαυμαστό τρόπο η εικόνα επί τρεις φορές έφευγε από την εκκλησία του Αγίου Γεωργίου στην Τρίπολη όπου φυλασσόταν και επέστρεφε πίσω. Το μοναστήρι γιορτάζει κάθε χρόνο στις 14 Σεπτεμβρίου, ημέρα του Τιμίου Σταυρού, καθώς και στις 15 Αυγούστου.
 |
| Μονή Επάνω Χρέπας, Τρίπολη |
Παναγία της Τριπολιτσάς, Άγιος Βασίλειος, Τρίπολη. Κάθε χρόνο την 1η Αυγούστου, γιορτάζεται η θαυματουργή εικόνα της Παναγίας της Τριπολιτσάς. Η εξέχουσα θέση της θαυματουργής εικόνας φυλάσσεται στον ναό του Αγίου Βασιλείου που βρίσκεται στην κεντρική πλατεία της πόλης. Δύο φορές σώθηκε από φωτιά η περίλαμπρη εικόνα, η οποία φιλοτεχνήθηκε στα δύσκολα χρόνια της Ελληνικής Επανάστασης και συγκεκριμένα το 1823. Στην ενορία του Μητροπολιτικού Ναού της πόλης βρέθηκε από δωρεά της οικογένειας του Αναστασίου Γκυζάνη. Η περιφορά της εικόνας πραγματοποιείται με την παρουσία επίσημων προσώπων του στρατού και της πολιτείας.
 |
| Άγιος Βασίλειος, Παναγία της Τριπολιτσάς, Τρίπολη |
Ιερά Μονή Φιλοσόφου, Λούσιος. Η Παλαιά Μονή Φιλοσόφου ιδρύθηκε το έτος 967 σε χαράδρα του ποταμού Λούσιου από τον γραμματέα του Νικηφόρου Φωκά, του οποίου το πραγματικό όνομα ήταν Ιωάννης Λαμπαρδόπουλος, αλλά τον αποκαλούσαν Φιλόσοφο. Αποτελεί θαυμάσιο δείγμα Βυζαντινής αρχιτεκτονικής του 10ου αιώνα. Το μοναστήρι βρίσκεται 4 χλμ νότια της Δημητσάνας και είναι αφιερωμένο στην Κοίμηση της Θεοτόκου, ενώ εορτάζει στις 23 Αυγούστου. Τον 17ο αιώνα ιδρύεται η Νέα Μονή Φιλοσόφου και απέχει 400 μέτρα από την Παλαιά Μονή. Οι τοιχογραφίες της Μονής αποτελούν ένα σύνολο ζωγραφικής υπέρβασης, το οποίο οφείλεται στους Ηπειρώτες μαστόρους. Ωστόσο αξίζει να αναφερθεί ότι η ολοκλήρωση της αγιογράφησης του ναού πραγματοποιήθηκε από τον Μαυραηδή-πασά Φαρμάκη από τη Στεμνίτσα, ο οποίος ασπάστηκε τον Χριστιανισμό. Ιδιαίτερου κάλλους αποτελεί το ξυλόγλυπτο τέμπλο της. Στο κρυφό σχολειό της Μονής τα παιδιά μάθανε γράμματα κατά τη διάρκεια της Τουρκοκρατίας, ενώ αργότερα λειτούργησε ως μία από τις πιο σημαντικές ιερατικές σχολές. Αξίζει να αναφερθεί ότι από εδώ αποφοίτησε ο Πατριάρχης Γρηγόριος ο Ε'. Μπορεί κάποιος να επισκεφτεί τη Μονή είτε από τη Δημητσάνα είτε από το χωριό Ελληνικό.
 |
| Μονή Φιλοσόφου, Λούσιος |
Ιερά Μονή Αιμυαλών, Λούσιος. Το μοναστήρι της Παναγίας των Αιμυαλών δεσπόζει μεγαλόπρεπο λίγο πιο κάτω από τη Μονή Φιλοσόφου. Η Μονή είναι αφιερωμένη στην Θεοτόκο και εορτάζει στις 8 Σεπτεμβρίου. Ιδρύθηκε το 1608 από τους αδελφούς Κοντογιάννη, οι οποίοι κατάγονταν από το χωριό Αιμυαλοί, από όπου πήρε και το όνομά της. Στο Ληνό της Μονής σώζεται μαρμάρινη επιγραφή η οποία φέρει το δράμα που έζησαν οι Κολοκοτρωναίοι από την προδοσία του καλόγερου. Οι Κολοκοτρωναίοι ζήτησαν από τον καλόγερο της Μονής να τους φροντίσει με φαγητό και κρασί αλλά και να τους κρύψει από τους Τούρκους. Όμως ο καλόγερος ενοχλήθηκε κατά πως φαίνεται από τον τρόπο που του το ζήτησαν, φοβήθηκε από την απειλή τους πως εάν τους προδώσει θα του κόψουν το κεφάλι και θα το κρεμάσουν για να το φάνε τα κοράκια και έτσι έστειλε κρυφά το καλογεροπαίδι στη Δημητσάνα να το πει στους Τούρκους. Το 1806, περίοδος κατά την οποία υπήρξε μεγάλη έξαρση της κλεφτουριάς, γίνεται και το ξεκλήρισμα της γενιάς των Κολοκοτρωναίων. Ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης ο οποίος παρακολουθούσε την τραγωδία των δικών του ανθρώπων από την απέναντι πλευρά του μοναστηριού και δεν μπορούσε να επέμβει για να τους βοηθήσει έλεγε: "Δε μας χωράει άλλο εδώ ο τόπος". Έπειτα από αυτό το γεγονός στη ψυχή του Κολοκοτρώνη μόνο μια σκέψη επικρατούσε και αυτή αφορούσε την ελευθερία της χώρας μας. Με κατάλληλη στρατηγική αφιερώθηκε στον αγώνα της απελευθέρωσης της πατρίδας. Το 1925 η Μονή ενώθηκε με τη Μονή του Ιωάννη του Πρόδρομου και το έτος 1934 ανακηρύχθηκε Εθνικό Μνημείο.
 |
| Μονή Αιμυαλών, Λούσιος |
Ιερά Μονή Καλαμίου, Αρχαία Γόρτυνα. Στη δυτική πλευρά του ποταμού Λούσιου, μέσα στο καταπράσινο τοπίο ξεπροβάλει πανέμορφη η νέα Μονή Καλαμίου. Η Μονή είναι αφιερωμένη στην Κοίμηση της Θεοτόκου και εορτάζει κάθε χρόνο στις 15 Αυγούστου. Στο πίσω μέρος της Μονής βρίσκονται τα ερείπια της παλαιάς Μονής ενώ μέσα στη σπηλιά φυλάσσονται οστά και κρανία. Το καθολικό της παλαιάς Μονής είναι αγιογραφημένο από Κρήτες. Ο ναός αγιογραφήθηκε το 1705, αλλά η Μονή σύμφωνα με ιστορικές πηγές χρονολογείται δύο αιώνες νωρίτερα. Η Μονή βρίσκεται στο χωριό Ατσίχωλος πολύ κοντά στην Αρχαία Γόρτυνα και το Ιερό του Ασκληπιού.
 |
| Μονή Καλαμίου, Αρχαία Γόρτυνα |
Παναγιά στο χωριό Παναγιά Αρκαδίας. Η εκκλησία της Παναγίας βρίσκεται στο γραφικό χωριουδάκι που φέρει και το όνομα της Παναγίας και κάθε χρόνο τιμάται στις 8 Σεπτεμβρίου, με μεγάλη λαμπρότητα αλλά και παραδοσιακό πανηγύρι.
 |
| Παναγιά στο χωριό Παναγιά Αρκαδίας |
Καρβουναρέϊκη Παναγιά, Μεγαλόπολη. Υπάρχει ένα γραφικό μικρό ξωκλήσι πνιγμένο κυριολεκτικά από τα πλατάνια που το πλαισιώνουν. Νερά γάργαρα τρέχουν τριγύρω και κάθε χρόνο στα εννιάμερα της Παναγίας, πλήθος κόσμου έρχεται για να προσκυνήσει. Βρίσκεται στον επαρχιακό δρόμο που οδηγεί από Μεγαλόπολη προς Καρύταινα.
 |
| Καρβουναρέϊκη Παναγιά, Μεγαλόπολη |
Ιερά Μονή Κοιμήσεως Θεοτόκου, Νέα Εκκλησούλα Μεγαλόπολης. Η εκκλησία που έκτισε ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης. Συγκινεί ο γέροντας του Μοριά γράφοντας στα απομνημονεύματα του για το τάμα που έκανε στην Υπεραγία Θεοτόκο. Με πόση πίστη και αγάπη έταξε στην Παναγιά, πως θα της φτιάξει την εκκλησία, αν βοηθούσε με τη χάρη της στην απελευθέρωση του Γένους. Κι έτσι κι έγινε. Στην δυτική πλευρά πάνω από την είσοδο στο ναό, στέκει η μαρμάρινη επιγραφή με το όνομα του γέροντα και την ημερομηνία που έκανε το τάμα. Η λιθόκτιστη Μονή εορτάζει κάθε χρόνο στις 15 Αυγούστου.
 |
| Μονή Κοιμήσεως Θεοτόκου, Νέα Εκκλησούλα Μεγαλόπολης |
Ιερά Μονή Παναγίας Κέρνιτσας, Βυτίνα. Κοντά στη Βυτίνα βρίσκεται η Μονή Κερνίτσας η οποία είναι αφιερωμένη στην Κοίμηση της Θεοτόκου. Η θαυματουργή εικόνα της Παναγίας, έχει βρεθεί μέσα σε σπήλαιο το οποίο λειτουργούσε ως ασκηταριό. Το όνομα της το έχει πάρει από την παλαιά μεσαιωνική πόλη Κερνίτσα. Εικάζεται πως είναι ένα από τα παλαιότερα μοναστήρια της Αρκαδίας το οποίο αναγράφει ως έτος κτήσης το 1105 επί της βασιλείας του Ανδρόνικου Παλαιολόγου. Σήμερα λειτουργεί ως γυναίκειο μοναστήρι το οποίο δέχεται προσκυνητές. Είναι κτισμένο σε υψόμετρο 840 μέτρων, ενώ η θεία λειτουργία ψέλνεται τη νύχτα. Έχει προσφέρει πολλά κατά την Ελληνική Επανάσταση με το κρυφό σχολειό που λειτουργούσε, κάηκε από την καταστροφική επέλαση των Αλβανών το 1770 και του Ιμπραήμ αργότερα, ενώ κατά της διάρκεια του Β' Παγκοσμίου πολέμου, οι Γερμανοί εκτέλεσαν τον ιερέα. Η Μονή γιορτάζει στις 15 Αυγούστου.
 |
| Μονή Παναγίας Κέρνιτσας, Βυτίνα |
Μονή Παναγίας Κλειβώκας, Κοντοβάζαινα. Νότια της Κοντοβάζαινας, ένας γραφικός παραδοσιακός οικισμός της Γορτυνίας, βρίσκεται η Μονή Κλειβωκάς αφιερωμένη στην Παναγία. Η Μονή γιορτάζει δύο φορές, στα εννιάμερα της Παναγίας και στην εορτή της Ζωοδόχου Πηγής, ημέρα εύρεσης της θαυματουργής εικόνας μέσα σε σπηλιά. 103 πέτρινα σκαλοπάτια σας οδηγούν στην πέτρινη εκκλησία, που η μισή είναι φωλιασμένη μέσα στον βράχο. Λέγεται πως η εκκλησία υπήρχε από τον 5ο με 6ο αιώνα, αλλά στη συνέχεια καταστράφηκε. Σε όραμα ενός εμπόρου από την Κοντοβάζαινα που ζούσε στην Ινδία, εμφανίστηκε η Παναγία και του ζητούσε να κτίσει και πάλι την εκκλησία της. Το 1870 βρέθηκε η θαυματουργή εικόνα από βοσκούς οι οποίοι έβλεπαν το φως να λαμπυρίζει στην σπηλιά.
 |
| Μονή Παναγίας Κλειβώκας, Κοντοβάζαινα |
Ιερά Μονή Κοιμήσεως Θεοτόκου Μπουρά. Στο Λεοντάρι Αρκαδίας βρίσκεται η Μονή Κοιμήσεως της Θεοτόκου, η οποία γιορτάζει στις 23 Αυγούστου. Ιδρύθηκε τον 11ο με 12ο αιώνα και η ονομασία σημαίνει "γενναίος". Κατά τη διάρκεια της Τουρκοκρατίας υπήρξε χώρος συγκέντρωσης των μελών της Φιλικής Εταιρίας. Την μεγάλων διαστάσεων εικόνα της Παναγίας της Βρεφοκρατούσας, κρέμασε στο τέμπλο ο γέροντας Ιωαννίκιος το 1831.
 |
| Μονή Κοιμήσεως Θεοτόκου Μπουρά |
Ιερά Μονή Κοιμήσεως της Θεοτόκου, Βαλτεσινίκο. Το πέτρινο εκκλησάκι που είναι αφιερωμένο στην Κοίμηση της Θεοτόκου γιορτάζει στις 15 Αυγούστου. Κτισμένο μέσα σε μια πανέμορφη καταπράσινη φύση έμελλε να γνωρίσει τη βαρβαρότητα των Τουρκαλβανών και του Ιμπραήμ, όμως συνεχίζει να υπάρχει και να τιμά την Παναγιά, εδώ και 400 χρόνια. Βρίσκεται περίπου 1 χλμ έξω από το χωριό Βαλτεσινίκο.
 |
| Μονή Κοιμήσεως της Θεοτόκου, Βαλτεσινίκο |
Ιερά Μονή Κανδήλας. Η Μονή βρίσκεται στην Κανδήλα, η οποία ανήκει στην επαρχία της Μαντινείας. Φεύγοντας από το Λεβίδι και κατευθυνόμενοι βόρεια, στα σύνορα του Νομού Αργολίδας και Κορινθίας, ψηλά σε απόκρημνο βράχο είναι κτισμένη η Μονή της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, η οποία εικάζεται πως κτίστηκε κατά την περίοδο της άλωσης της Κωνσταντινούπολης. Το μοναστήρι στολίζεται με όμορφες αγιογραφίες των μεταγενέστερων αιώνων, ενώ αποτέλεσε καταφύγιο των Ελλήνων κατά τη διάρκεια της Ελληνικής Επανάσταση, κατά την οποία λειτούργησε και ως νοσοκομείο.
 |
| Μονή Κανδήλας |
Πολλές οι εκκλησίες τα ξωκλήσια και τα Μοναστήρια της Αρκαδίας, το καθένα ξεχωριστό, το καθένα με την δική του ιστορία, τις δικές του παραδόσεις, φυσικές ομορφιές, με θρησκευτικό, λαογραφικό και αρχαιολογικό ενδιαφέρον. Ενδεικτικά σας αναφέρω και τα παρακάτω και εύχομαι όλοι να μπορέσετε να τα επισκεφθείτε: Παναγιά Βλαχέρνας, Μονή Κοιμήσεως Θεοτόκου Μακρυσίου, Μονή Θεοτόκου Βαλτέτσιου, Μονή Ελεούσης Παλαιοπαναγιάς στη Μελιγού, Μονή Εορτάκουστης, Μονή Κοιμήσεως Θεοτόκου στο Χρυσοβίτσι, Μονή Κοιμήσεως τις Θεοτόκου στα Τρόπαια (Μητρόπολη), Μονή Κοιμήσεως της Θεοτόκου στο Βελημάχι.
 |
| Μονή Ελεούσης Παλαιοπαναγιάς, Μελιγού |
