ΚΑΡΥΕΣ ΛΑΚΩΝΙΑΣ

Κείμενο Νίκος Αϊβαλής, έρευνα & φωτογραφίες Ελπίδα Ζωγραφίδου, τεχνική υποστήριξη Παρασκευάς Αϊβαλής 

Καρυάτιδες, ένα μοναδικό κομψοτέχνημα των αρχαίων Αθηναίων, το οποίο είναι παγκοσμίως γνωστό και για την ομορφιά του αλλά δυστυχώς και για τις καταστροφές και τις κλοπές που έχει υποστεί. Παρ' όλα αυτά, λίγοι γνωρίζουν την καταγωγή αυτών των κοριτσιών που εμφανίζονται ως αγάλματα και κοσμούν το Ερέχθειο στην Ακρόπολη Αθηνών, καθώς και μια εξ αυτών που κοσμεί το Βρετανικό Μουσείο. Η καταγωγή των Καρυάτιδων εντοπίζεται στην Πελοπόννησο και συγκεκριμένα στις Καρυές Λακωνίας, τις οποίες επισκεφθήκαμε και στις παρουσιάζουμε ευθείς αμέσως.

αντίγραφο των Καρυάτιδων στις Καρυές Λακωνίας

Σε απόσταση 2 περίπου ωρών από την Αθήνα και 35 λεπτών από Τρίπολη αλλά και Σπάρτη, βρίσκουμε το ιστορικό και πανέμορφο χωριό των Καρυών, οι οποίες παλαιότερα ονομάζονταν και Αράχωβα, όπου σε σύγχρονες μελέτες έχει καταρριφθεί ο μύθος πως πρόκειται για σλαβικής προέλευσης λέξη, αλλά είναι βλάχικης προέλευσης, συγκεκριμένα από την λέξη "ρέχα" που σημαίνει "ράχη βουνού". Εμείς επιλέξαμε την διαδρομή από την πρωτεύουσα της Λακωνίας, την Σπάρτη. Οι Καρυές, βρίσκονται στις δυτικές πλαγιές του Πάρνωνα, σε υψόμετρο 950 μέτρων. Μέσα από μια καταπράσινη διαδρομή, από έναν αρκετά καλό δρόμο, μπήκαμε στον χώρο του χωριού. Στον δρόμο που ανεβαίνει προς το κέντρο του χωριού βρίσκουμε μια σειρά από εντυπωσιακά αγάλματα, δωρεά του Δήμου Αθηναίων την δεκαετία του 1960. 

αγάλματα στην είσοδο των Καρυών

Αφού αφήσαμε το αυτοκίνητο κοντά στο κέντρο του χωριού με σκοπό να ανέβουμε στον λόφο που δεσπόζει το μνημείο των Καρυάτιδων. Κοντά στην κεντρική πλατεία συναντήσαμε μια πινακίδα η οποία οδηγεί από την μια πλευρά προς το αρχαίο μονοπάτι ενώ από την άλλη πλευρά προς το μονοπάτι του νερού. Αυτά τα μονοπάτια θα τα επισκεφθούμε σε άλλο οδοιπορικό μας. 

οι πινακίδες που οδηγούν προς τα μονοπάτια

Φθάνοντας στο κέντρο του χωριού, αντικρίζουμε πανέμορφα πετρόχτιστα σπίτια, ταβερνάκια και κομψά καφέ, καθώς και ξενώνες, όλα έτοιμα να εξυπηρετήσουν τους επισκέπτες.

το πανέμορφο χωριό των Καρυών

Στην κεντρική πλατεία συναντάμε το κτίριο της Κοινότητας των Καρυών καθώς και ένα επιβλητικό άγαλμα που αναγράφει τους στίχους του εθνικού μας ύμνου: απ' τα κόκκαλα βγαλμένη, των Ελλήνων τα ιερά, και σαν πρώτα ανδριωμένη, χαίρε ω χαίρε ελευθεριά.

Κοινότητα Καρυών

Συνεχίζοντας την πεζοπορία μας συναντάμε μια επιβλητική εκκλησία, ακριβώς επάνω από την πλατεία. Πρόκειται για την εκκλησία του Αγίου Ανδρέα, η οποία είναι η Μητρόπολη των Καρυών. Κτίστηκε το 1960 κοντά στο σημείο όπου βρισκόταν ο παλιός ναός και απέναντι από την βιβλιοθήκη του χωριού. Ο ναός δημιουργήθηκε με δωρεά ομογενών του χωριού, καθώς και με δωρεές ευεργετών των Καρυών.

ιερός ναός Αγίου Ανδρέα

Ανηφορίζουμε σιγά σιγά προς τον λόφο και βρίσκουμε κάποια ιστορικά στοιχεία για τις Καρυές που μας βοηθούν να καταλάβουμε την ιστορικότητα του χώρου. Στα ομηρικά χρόνια οι Καρυές ονομαζόντουσαν Πολίχνη. Η πόλη αυτή ανήκε στους Αρκάδες και συγκεκριμένα στους Τεγεάτες. Εκεί ο βασιλιάς της Σπάρτης Μενέλαος, συγκέντρωσε τον στρατό του ώστε να ταξιδέψει στην Τροία. Ο Μενέλαος φύτεψε πλατάνια, τα οποία σήμερα ονομάζονται "πλατάνια της Παναγίας" και υπάρχουν ακόμα και σήμερα εκεί να μας θυμίζουν το πέρασμα του μυθικού βασιλιά. Ύστερα από μάχες Τεγεατών και Σπαρτιατών και αφού σύναψαν συμμαχία οι δυο πανίσχυρες πόλεις, οι Καρυές πέρασαν στην κυριαρχία των Λακεδαιμονίων. Σύμφωνα με τον Παυσανία στην περιοχή υπήρχε ιερό της Αρτέμιδος, ιερό του Δία Σκοτίτα και τρόπαιο του Ηρακλή. Στην ύστερη βυζαντινή περίοδο, οι Φράγκοι κατάκτησαν την περιοχή και την έκαναν φέουδο. Στα χρόνια της Τουρκοκρατίας, οι κάτοικοι των Καρυών πέρασαν διά πυρός και σιδήρου. Λεηλασίες και σφαγές λάμβαναν μέρος στην περιοχή από τους Τούρκους και ο λόγος ήταν πως οι κάτοικοι είχαν οργανώσει ομάδες αντίστασης. Μαύρη σελίδα για το χωριό ήταν το πέρασμα του Ιμπραήμ, ο οποίος κατέσφαξε όσους κατοίκους έπιασε και έκαψε όλη την περιοχή. Καταλαβαίνουμε τον πόνο των κατοίκων από το παρακάτω περιστατικό: "σε μια εισβολή Τούρκων ένας πατέρας προτίμησε να αποκεφαλίσει ο ίδιος τα παιδιά του, παρά να πέσουν στα χέρια των Οθωμανών".

τα δρομάκια του χωριού

14 Μαρτίου 1944, έγινε το ολοκαύτωμα του ήδη ταραγμένου χωριού από τους Γερμανούς. Σπίτια, το σχολείο ακόμα και το ρολόι του χωριού, όλα παραδόθηκαν στις φλόγες. Μετά από όλη αυτή την δοξασμένη αλλά και πολυτάραχη ιστορία, στις μέρες μας οι κάτοικοι ασχολούνται με την κτηνοτροφία, τη μελισσοκομία, την γεωργία, με εμπορικές και τουριστικές δραστηριότητες. 

Καρυές Λακωνίας

Κάπως έτσι φτάνουμε στον προορισμό μας. Στον λόφο όπου δεσπόζουν οι Καρυάτιδες. Ένα μνημείο μοναδικής ομορφιάς, αντίγραφο του Ερεχθείου. Μέσα σε ένα καταπράσινο περιβάλλον με απαράμιλλη θέα, στέκει εκεί να μας θυμίζει το μεγαλείο των προγόνων μας, καθώς και την πλούσια ιστορία του τόπου.

Καρυάτιδες

Εκεί στο μνημείο δίπλα υπάρχει και μια πινακίδα που αναγράφει την ιστορία: το μνημείο των Καρυάτιδων δεσπόζει πάνω στην κατά τους ιστορικούς αρχαία ακρόπολη των Καρυών και αποτελεί αντίγραφο τμήματος του αρχαίου ναού του Ερεχθείου στην Ακρόπολη των Αθηνών. Κατασκευάστηκε με δαπάνη πολλών δωρητών και με πρωτοβουλία του Συνδέσμου των Απανταχού Καρυατών και εγκαινιάστηκε το 1983. Αποτελεί πλέον σύμβολο των σύγχρονων Καρυών και σηματοδοτεί την σύνδεση του παρόντος με το ένδοξο παρελθόν του τόπου. Οι Καρυάτιδες κόρες των Καρυών ήταν ιέρειες που χόρευαν λατρευτικό χορό κάθε χρόνο στα Καρυάτεια, γιορτή προς τιμή της Αρτέμιδος Καρυάτιδος. Ο Λουκιανός (περί ορχήσεως 10) έγραψε: οι Λακεδαιμόνιοι οι θεωρούμενοι άριστοι των Ελλήνων, αφού έμαθαν να καρυατίζουν (να χορεύουν τον χορό των Καρυάτιδων) από τον Πολυδεύκη και τον Κάστορα, κάνουν το κάθε τι με μουσική, μέχρι και τον πόλεμο με συνοδεία αυλού και ρυθμού. Όταν αργότερα στο χορό αυτό πήραν μέρος και κοπέλες από άλλες πόλεις της Λακωνίας, ονομάστηκαν και αυτές Καρυάτιδες. Οι κόρες των Καρυών έγιναν περίφημες για τον καλλιτεχνικό χορό και για την αρμονική κορμοστασιά τους, ώστε όλες οι αρμονικές γυναικείες μορφές στη γλυπτική τέχνη των αρχαίων χρόνων άρχισαν να ονομάζονται Καρυάτιδες. Στην αρχιτεκτονική είναι γλυπτά που έχουν γυναικεία μορφή και χρησιμεύουν είτε στη στήριξη κτιρίων αντί για κίονες είτε για διακοσμητικό στοιχείο σε πύλες, προσόψεις, ζωφόρους και σκεπές. - Σύνδεσμος των Απανταχού Καρυατών

Καρυάτιδες

Έτσι λοιπόν θαυμάσαμε το υπέροχο μνημείο. Μαζί με το μνημείο θαυμάσαμε και τη θέα του τοπίου η οποία πραγματικά μας μάγεψε. Γεφύρια, ελιές, κουμαριές, πλατάνια, πουρνάρια, βελανιδιές, καστανιές, καρυδιές, έλατα και μαύρα πεύκα στολίζουν την περιοχή, κάνοντας την μια από τις πιο όμορφες γωνίες της Λακωνίας και της Πελοποννήσου.

η θέα από την ακρόπολη των Καρυών

Αρχίζουμε την κατάβαση προς τα κάτω και μετά από μια σύντομη δεκάλεπτη διαδρομή βρεθήκαμε και πάλι στο κέντρο του χωριού, όπου σε ένα όμορφο καφέ απολαύσαμε από ένα ζεστό ρόφημα το οποίο ταίριαζε με την βροχερή ατμόσφαιρα, χαζεύοντας τους επισκέπτες που ερχόντουσαν από διάφορα μέρη της Ελλάδας και όχι μόνο, για να θαυμάσουν αυτόν τον μοναδικό προορισμό.

η φύση των Καρυών

Κάπως έτσι παίρνουμε τον δρόμο της επιστροφής και κλείνει αυτό το οδοιπορικό μας στις Καρυές. Το μόνο σίγουρο είναι πως θα επισκεφθούμε ξανά το χωριό για ένα πιο εκτενές αφιέρωμα και ευχόμαστε να σας κεντρίσαμε το ενδιαφέρον έτσι ώστε να βάλετε αυτόν τον ορεινό παράδεισο στην λίστα σας με τους επόμενους προορισμούς που θα επισκεφθείτε.