ΓΥΘΕΙΟ Η ΓΗ ΤΩΝ ΘΕΩΝ

Κείμενο και έρευνα του Νίκου Αϊβαλή

Γύθειο, μια από τις πιο όμορφες παραθαλάσσιες πόλεις της Λακωνίας, της Πελοποννήσου, της Ελλάδας. Μικρή, αρχοντική, όμορφη, ερωτική, αλλά και ιστορική η πύλη της Μάνης. Ταξιδεύουμε ως εκεί να γνωρίσουμε τη γη των θεών.

Ξεκινάμε από την ιστορική Σπάρτη, 40 χιλιόμετρα περίπου απόσταση, ακολουθόντας την ΕΟ Σπάρτης Γυθείου, απολαμβάνοντας την καρδιά της Λακωνικής γης. Για όποιον δεν βιάζετε μπορεί να μπει μέσα από τα χωριά του Ταϋγέτου και του Ευρώτα. Σίγουρα δεν θα το μετανοιώσει. Όλη η διαδρομή είναι στολισμένη με τους περίφημους ελαιώνες της Λακωνίας, ενώ δεξιά και αριστερά Ταΰγετος και Πάρνωνας συνοδεύουν το ταξίδι μέχρι να φτάσουμε στον Λακωνικό κόλπο και στο Γύθειο.

Γύθειο

Το Γύθειο είναι μια μικρή πόλη με περίπου 4500 κατοίκους. Είναι χτισμένο αμφιθεατρικά στους πρόποδες του όρους Λαρύσιο και αποτελεί το κυριότερο λιμάνι του Λακωνικού κόλπου. Ο περιηγητής Παυσανίας στα "Λακωνικά", αναφέρει πως το όνομα του Γυθείου σημαίνει "Γη των Θεών", από την ομηρική λέξη τετράγυον "Γύον" (Γη) και θεό, λόγο των μεγάλων τιμών που λάμβαναν Ηρακλής και Απόλλωνας κατά την παράδοση.

άποψη Γυθείου από την νήσο Κρανάη

Μια μεγάλη αρχαιολογική ανακάλυψη είναι το αρχαίο θέατρο του Γυθείου, ενώ πολλά ευρήματα δείχνουν πως το λιμάνι του Γυθείου ήταν ένα από τα σημαντικότερα λιμάνια των αρχαίων Σπαρτιατών. Το σύγχρονο λιμάνι ύστερα από προσπάθειες είναι λειτουργικό και προσβάσιμο, καθώς και ασφαλές, δίνοντας την δυνατότητα τουριστικής ανάπτυξης της περιοχής. Τα χρόνια της Τουρκοκρατίας το Γύθειο ήταν το σύνορο της Ελεύθερης και Ανεξάρτητης Μάνης με την Οθωμανική Αυτοκρατορία.

απόγευμα στο λιμανάκι Γυθείου

Φθάνοντας στο Γύθειο, αντικρίζουμε έναν πανέμορφο τόπο, με πλατείες, μαγαζιά, όμορφα αρχοντικά, ένα πανέμορφο λιμάνι, γραφικές ψαροταβέρνες πάνω στην θάλασσα, με χαρακτηριστικά τα χταποδάκια που κρέμονται ανοίγοντας την όρεξη των περαστικών. Εντύπωση προκαλεί το πως έχουν δέσει τόσο αρμονικά το "παλιό Γύθειο", με το "σύγχρονο Γύθειο", μοντέρνες καφετέριες δένουν αρμονικά με ιστορικές εκκλησίες της περιοχής και παλιά νεοκλασικά που στολίζουν την περιοχή, με λίγα λόγια κανείς δεν θα μείνει αδιάφορος ή παραπονεμένος από αυτή την επίσκεψη.

καφέ στην καρδιά του Γυθείου

Περπατώντας και εξερευνώντας τους δρόμους του Γυθείου ανακαλύπτουμε μαγαζιά βγαλμένα από το παρελθόν, τα οποία γεμίζουν με αναμνήσεις τον επισκέπτη. Παλιά βιβλιοπωλεία, δημοτική βιβλιοθήκη, μικρά εμπορικά, καφενεδάκια παραδοσιακά και άλλα, αναμένουν να τα επισκεφθείτε.

παλιό "παραθαλάσσιο" βιβλιοπωλείο

Ένα επίσης όμορφο στοιχείο του Γυθείου, είναι οι πλατείες του. Τραπεζάκια από μαγαζιά, δέντρα, καθώς και μνημεία κοσμούν τις πλατείες, έτσι ώστε καμία πλατεία να μην σε αφήνει αδιάφορο. Έτσι και μεις συναντήσαμε περπατώντας παραλιακά ένα όμορφο μνημείο με ένα παλιό κανόνι, δύο ασπίδες να κοσμούν δεξιά και αριστερά και μια στήλη να αναγράφει "χαίρε ω χαίρε ελευθεριά", δωρεά των Λακώνων από την Αμερική και τον Καναδά. 

μνημείο της Ελευθερίας, Γύθειο

Στην επόμενη πλατεία συναντήσαμε ένα άλλο επιβλητικό μνημείο, αυτό των Λακώνων αεροπόρων οι οποίοι έπεσαν την ώρα του καθήκοντος. Ένας αετός καθισμένος πάνω στην στήλη, δεξιά η Ελληνική σημαία, αριστερά η σημαία της Μάνης και κάτω δυο πλάκες με τα ονόματα των πεσόντων και τις ημερομηνίες.

μνημείο Λακώνων αεροπόρων

Προχωρώντας, σε μια μεγάλη πλατεία, συναντήσαμε ένα πανέμορφο νεοκλασικό κτήριο. Είναι το παλαιό παρθεναγωγείο και το σύγχρονο Κέντρο Πολιτισμού, το οποίο ανεγέρθηκε το 1896. Αριστερά και δεξιά του Κέντρου υπάρχουν δυο προτομές, δυο σπουδαίων Ελλήνων ποιητών, του Γιάννη Ρίτσου από την Μονεμβασιά και του Νικηφόρου Βρεττάκου από τις Κροκεές.

Κέντρο Πολιτισμού Ανατολικής Μάνης

Το Κέντρο αποτελεί ένα όμορφο μουσείο λαογραφίας, με σπουδαία εκθέματα που θα σας βοηθήσουν να αφουγκραστείτε  την ιστορία και τον πολιτισμό του Γυθείου. Κοντά στο Κέντρο Πολιτισμού βρίσκεται και ένα όμορφο σχολείο με μια μυθολογική ζωγραφιά στον εξωτερικό του τοίχο, η οποία δείχνει την μάχη του Ηρακλή και του Απόλλωνα για τον τρίποδα του μαντείου των Δελφών.

Ρίτσος και Βρεττάκος, προτομές Γυθείου

Αφού περιπλανηθήκαμε όσο μπορούσαμε στους δρόμους του Γυθείου, κατευθυνθήκαμε προς την Κρανάη, ένα μικρό αλλά ιστορικό νησάκι του Γυθείου, το οποίο συνδέεται με δρομάκι. Ένα πανέμορφο και καταπράσινο νησάκι, κάτι σαν φυσικό και ιστορικό πάρκο, στο οποίο πάνω βρίσκονται δυο γνωστά αξιοθέατα, ο πύργος Τζανετάκη και ο φάρος του Γυθείου. Το όνομα του λέγεται πως το πήρε από το κράνος του Πάρη, πρίγκηπα της Τροίας ο οποίος έκλεψε την ωραία Ελένη της Σπάρτης, απέπλευσε από την Κρανάη και στον πανικό να φύγει γρήγορα έχασε το κράνος του πάνω στο νησί.

θέα του Γυθείου από τη νήσο Κρανάη

Ακολουθώντας το δρομάκι που σε βγάζει πάνω στο νησί, βλέπουμε μια πινακίδα με τον χάρτη της Μάνης, μια φανταστική θέα, όλο το Γύθειο, την θάλασσα που με τη μυρωδιά της σε ταξιδεύει, στο βάθος τα Τρίνησα και το ναυάγιο του Γυθείου, ενώ από την άλλη πλευρά ανοίγεται μια μοναδική θάλασσα που βρέχει την Μάνη. Εκεί σαν φύλακας του νησιού στην είσοδο στέκει το εκκλησάκι του Άγιου Πέτρου, μικρό και όμορφο, έχοντας μπροστά του την γαλανόλευκη σημαία, δίπλα του μια μικρή γραφική παραλία και στο βάθος μια αξέχαστη θέα.

ο δρόμος προς την Κρανάη, δεξιά το εκκλησάκι Αγίου Πέτρου

Περπατώντας μέσα από ένα καταπράσινο τοπίο και γύρο γύρο θάλασσα, φθάνουμε σε έναν επιβλητικό πύργο. Ο πύργος, ένα πολύ καλά διατηρημένο και παραδοσιακό μνημείο, κτίστηκε το 1829 και πρόκειται για τον πύργο του Τζανετάκη Γρηγοράκη. Ο πύργος είναι ανακηρυγμένος ως ιστορικό διατηρητέο μνημείο και είναι χαρακτηριστικό δείγμα της παραδοσιακής αρχιτεκτονικής της Μάνης, ενώ στεγάζει το Ιστορικό Εθνολογικό μουσείο της Μάνης.

πύργος Τζανετάκη

Ο Τζανετάκης Γρηγοράκης (1785-1868), πήρε μέρος στην επανάσταση του 1821, πρωτοστατώντας στην πολιορκία της Μονεμβασιάς, όπου και ορίστηκε πρώτος φρούραρχος της πόλης. Μετά την απελευθέρωση ο Τζανετάκης, έλαβε μέρος ως πληρεξούσιος σε εθνικές συνελεύσεις και διατέλεσε γερουσιαστής επί Καποδίστρια. Ως στρατιωτικός αφού έλαβε αρχικά τον βαθμό του ακόλουθου συνταγματάρχη, δέκα χρόνια αργότερα προβιβάστηκε σε υποστράτηγο.

πύργος Τζανετάκη, πίσω πλευρά

Συνεχίζοντας την περιήγηση μας, βλέπουμε πάνω στο νησάκι ανθρώπους να περπατάνε, να κάνουν τζόκινγκ αλλά και να ψαρεύουν στα βράχια του νησιού, μέσα σε ένα γραφικό περιβάλλον, ακούγοντας τον παφλασμό των κυμάτων, με καλάμια και πετονιές περιμένουν καρτερικά το επόμενο τσίμπημα. Εμείς φθάνουμε στην άκρη της Κρανάης και στον φάρο του Γυθείου. Ο φάρος αποτελείται από πετρόχτιστο πύργο ύψους 16 μέτρων και μιας ισόγειας οικίας φαροφυλάκων. Χτίστηκε το 1873 και ανήκει στο Πολεμικό Ναυτικό, ενώ από το 1989 δόθηκε η άδεια να διαμορφωθεί το Ναυτικό μουσείο της Μάνης στο ισόγειο του φάρου.

φάρος Γυθείου

Ύστερα από αυτή την μαγική μας περιπλάνηση στο Γύθειο, ετοιμαζόμαστε να πάμε σε έναν γειτονικό καλοκαιρινό παράδεισο της περιοχής, ο οποίος όμως και τον χειμώνα, όπως τώρα που πήγαμε εμείς, μπορεί πραγματικά να εκστασιάσει και τον πιο απαιτητικό επισκέπτη. Ο λόγος για το Μαυροβούνι. 

βραδινό Γύθειο

Σε μικρή απόσταση μόλις 2 χιλιομέτρων από το Γύθειο, βρίσκουμε το Μαυροβούνι, το οποίο είναι χτισμένο σε έναν λόφο από τον Τζανημπέη (1742-1813), του γένους Γρηγοράκηδων. Ο οικισμός σήμερα αποτελείται από γραφικά σπίτια, εξοχικά στην πλειοψηφία τους, ενώ το μεγάλο αξιοθέατο της περιοχής είναι η περίφημη παραλία του Μαυροβουνίου.

παραλία Μαυροβούνι

Μια ατελείωτη, πανέμορφη παραλία μήκους 5 χιλιομέτρων, μεγάλου πλάτους, παχιάς καθαρής άμμου, πεντακάθαρων νερών, απίστευτης θέας, δέντρων στο πίσω μέρος της παραλίας ώστε να προσφέρουν σκιά το καλοκαίρι και μιας σειράς γραφικών και όμορφων ξενώνων, ταβερνών, ξενοδοχείων, συμπληρώνουν το τέλειο τοπίο για καλοκαιρινές διακοπές, σε ένα μέρος όπου σφύζει από ζωή τους καλοκαιρινούς μήνες, αφού αποτελεί τον τόπο όπου οι κάτοικοι του Γυθείου προτιμούν να κάνουν τις διακοπές τους, αλλά και πολλοί Σπαρτιάτες και Μανιάτες κάνουν τα καλοκαιρινά τους μπάνια στα καταγάλανα νερά του Μαυροβουνίου. Τον χειμώνα το τοπίο αλλάζει, τα μαγαζιά που σφύζουν από ζωή το καλοκαίρι είναι πια κλειστά, ενώ ελάχιστοι κάτοικοι βρίσκονται στον μικρό οικισμό του Μαυροβουνίου. 

απόγευμα στην παραλία Μαυροβουνίου

Αυτό δεν είναι απαραίτητα κακό, αφού τώρα μια ολόκληρη παραλία απλώνεται ολόκληρη μπροστά στον επισκέπτη, δίνοντας του την δυνατότητα για τρέξιμο, τζόκινγκ, περπάτημα με σκύλο αν έχει, ακόμα και πικ νικ στην αμμουδιά, αλλά και δραστηριότητες όπως ρακέτες, αφού νιώθεις πως η παραλία είναι όλη δική σου. Φυσικά θεωρούμε περιττό να πούμε πως φεύγοντας αφήνουμε το μέρος όπως ακριβώς το βρήκαμε, χωρίς σκουπίδια, χωρίς μπουκάλια, γόπες θαμμένες στην άμμο και οτιδήποτε άλλο θα κατέστρεφε αυτή την υπέροχη και πεντακάθαρη παραλία.

αμμουδιά παραλίας Μαυροβουνίου

Κάπου εδώ τελειώνει η περιπλάνηση μας στο γραφικό Γύθειο, γνωρίζοντας την όμορφη πόλη του, την πανέμορφη νήσο Κρανάη, την μαγευτική παραλία Μαυροβουνίου, αξιοθέατα, μνημεία, αξέχαστες εικόνες και μια προσμονή να ξανά έρθουμε σύντομα και να γνωρίσουμε ακόμα περισσότερο το Γύθειο, καθώς και να ανακαλύψουμε περισσότερα μνημεία, αξιοθέατα και φυσικές ομορφιές του τόπου. Έως τότε σας συνιστούμε να επισκεφτείτε και σεις το Γύθειο και να ανακαλύψετε έναν από τους καλύτερους προορισμούς της Πελοποννήσου.