ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΚΑΣΤΡΟΠΟΛΙΤΕΙΑ ΤΟΥ ΜΟΥΧΛΙΟΥ

Κείμενο και έρευνα του Νίκου Αϊβαλή, φωτορεπορτάζ της Ελπίδας Ζωγραφίδου, τεχνική υποστήριξη Παρασκευάς Αϊβαλής

Πόσα παραμύθια όταν ήμασταν μικροί είχαμε ακούσει, για μυθικά κάστρα, γενναίους πολεμιστές και όμορφες πριγκίπισσες; Στην Αρκαδία, στην βυζαντινή καστροπολιτεία του Μουχλίου, οι εικόνες αυτές ζωντανεύουν, εκεί θα πάμε και μεις να γνωρίσουμε μια από τις σημαντικότερες καστροπολιτείες της Πελοποννήσου.

ο λόφος Μουχλί όπου βρίσκεται η καστροπολιτεία

Ο λόφος του Μουχλίου, απ' όπου πήρε την ονομασία του και το βυζαντινό κάστρο, βρίσκεται στην ιστορική Αρκαδία, συγκεκριμένα στον Αχλαδόκαμπο, κοντά στο χωριό Παρθένι στους πρόποδες του Παρθένιου όρους, στο δρόμο από την Τρίπολη για το Άργος. Η ονομασία Μουχλί, έχει σχέση με το Νυκλί στην Τεγέα, ενώ επικρατεί η απόψη πως και οι δυο ονομασίες Μουχλί - Νυκλί ίσως έχουν ρίζα από την αρχαία πόλη Αμύκλαι της Λακωνίας, επειδή κάποιοι κάτοικοι και άρχοντες του Νυκλίου είχαν καταγωγή από τις Αμύκλες, λίγο έξω από την Σπάρτη.

ο χώρος γύρω από το Μουχλί

Μόλις φθάσεις στο σημείο, σε υποδέχεται ένα μικρό εκκλησάκι, αυτό της Παναγιάς της Μουχλιώτισσας. Ένα όμορφο εκκλησάκι, με ανοιχτή την πόρτα του για όλους τους επισκέπτες όπου μπορούν εντός να θαυμάσουν μια όμορφη συλλογή από εικόνες, καθώς και να ανάψουν ένα κεράκι. Το εκκλησάκι είναι δωρεά των κατοίκων του χωριού Αγιωργίτικα.

Παναγιά η Μουχλιώτισσα

Σαφώς μας έκανε εντύπωση το πόσο περιποιημένος ήταν ο χώρος εντός, ενώ βλέπαμε γύρω γύρω τις εικόνες, οι οποίες σε συνδυασμό με τα αναμμένα κεράκια δίνουν μια ζεστασιά στην καρδιά.

εικονοστάσι εντός της εκκλησίας

Έξω από το εκκλησάκι, αριστερά της εισόδου, υπάρχει μια μαρμάρινη πλάκα όπου αναγράφει την ιστορία του χώρου, την οποία θα δούμε παρακάτω.

η ιστορία του Μουχλίου

Αριστερά και δεξιά από το εκκλησάκι, υπάρχουν χώροι για να ξαποστάσει κανείς, με τραπεζάκι, καθίσματα και σκέπαστρο, με θέα τον λόφο του Μουχλίου, ότι πρέπει για να αρχίσει και να τελειώσει κανείς την έρευνα του στον ιστορικό αυτό χώρο.

χώρος για ξεκούραση

Το κάστρο και η πόλη του Μουχλίου κτίστηκαν γύρω στο 1295 μ.Χ. από τον Ανδρόνικο Ασάν, συγγενή των Παλαιολόγων, για να στεγάσει τον πληθυσμό του Νυκλίου μετά την άλωση του, κατά την πολεμική σύγκρουση μεταξύ του Φράγκικου Πριγκιπάτου της Αχαΐας και των Βυζαντινών, με νικητές τους δεύτερους. Η πόλη ήταν χτισμένη σε τρία επίπεδα, ενώ χρησιμοποιήθηκαν υλικά από το Νυκλί και την αρχαία Τεγέα. Το κάστρο έλεγχε τον δρόμο προς τον Μυστρά, ενώ υπήρξε πανίσχυρη δύναμη η οποία βοήθησε τους Βυζαντινούς στον αγώνα τους για τη διάλυση του Πριγκιπάτου της Αχαΐας. Τον 14ο αιώνα, το Μουχλί είχε σχετική αυτονομία, ενώ γνώρισε μεγάλη άνθηση στις τέχνες και στα γράμματα, με γνωστότερο εκπρόσωπο τον ζωγράφο Διγενή.

Μουχλί

Το 1460, το κάστρο πολιορκήθηκε από τον Μωάμεθ Β' και παραδόθηκε στους Οθομανούς λόγο λειψανδρίας και έπειτα από συμφωνία με τον διοικητή της πόλης, Δημήτριο Ασάνη. Ο Μωάμεθ με μανία πυρπόλησε, έκαψε και κατέστρεψε ολοκληρωτικά την υπέροχη αυτή καστροπολιτεία, δεν άφησε πέτρα πάνω στην πέτρα, με αποτέλεσμα να ερημωθεί δια παντός.

δισδιάκριτα απομεινάρια του κάστρου

Τα απομεινάρια του κάστρου είναι δυσδιάκριτα ανάμεσα στα βράχια, τίποτα απ' ότι έχει απομείνει δεν θυμίζει τα ένδοξα χρόνια του τόπου. Μόνο στο πεδίο της φαντασίας μπορεί κάποιος να ζωγραφίσει στον νου του την καστροπολιτεία που κάποτε υπήρχε εδώ. Στη κορυφή του λόφου ήταν η ακρόπολη, γύρω υπήρχε οχύρωση με τείχη και πύργους, ενώ πέριξ του λόφου υπήρχε πλήθος κτιρίων, ναών και οικιών. Το πιο ευδιάκριτο απομεινάρι είναι αυτό του μητροπολιτικού ναού της Παναγιάς του Μουχλίου, στο μέσο της δυτικής πλευράς του λόφου. Η εκκλησία ανεγέρθηκε το 1280 μ.Χ. και λέγεται πως οι κάτοικοι του Μουχλίου μετέφεραν μια εικόνα της Παναγιάς στην Κωνσταντινούπολη, χτίζοντας τον ναό της Παναγιάς της Μουχλιώτισσας στο Φανάρι.

απομεινάρια ναού της Παναγιάς του Μουχλίου

Αυτό ήταν το ταξίδι μας στο ιστορικό Μουχλί, στην Βυζαντινή καστροπολιτεία. Μόνο στη σκέψη της ιστορίας του τόπου σε πιάνει δέος. Κλείνοντας όμως, δυστυχώς θα κλείσουμε λίγο άσχημα γιατί πρέπει να αναφερθούμε και να καταγγείλουμε μια πολύ άσχημη εικόνα που είδαμε και θα σταθούμε σκληροί όπως σκληρή ήταν και η εικόνα που είδαμε. Πίσω από το εκκλησάκι της Παναγιάς της Μουχλιώτισσας, υπάρχει ένας μικρός σκουπιδότοπος. Γυαλιά, μπουκάλια, πλαστικά, ότι μπορεί να φανταστεί κανείς. Σε ένα τόσο ιστορικό μέρος, κληρονομιά των προγόνων μας για τα παιδιά μας, μόνο μέγιστη ντροπή μπορεί να χαρακτηριστεί αυτό για όλους. Επειδή μερικοί περαστικοί μάλλον δεν γνωρίζουν την χρήση των κάδων σκουπιδιών, θα δώσουμε εδώ ως Εν Άστρον οδηγίες χρήσης : όταν πάμε σε ένα μέρος, είτε είναι ιστορικό είτε όχι, τρώμε και πίνουμε, φεύγοντας μαζεύουμε όλα τα σκουπίδια μας, τις γόπες από τσιγάρα μας κλπ και τα πετάμε στον κάδο σκουπιδιών. Εάν δεν υπάρχει κάδος κοντά, τα μαζεύουμε σε μια σακούλα, τα παίρνουμε μαζί μας και τα πετάμε στον πρώτο κάδο που θα βρούμε. Είναι ντροπή εν έτη 2020 άνθρωποι να φέρονται πιο βρόμικα και από αποχέτευση, οι εξωτερικοί χώροι δεν είναι ιδιοκτησία κανενός, είναι δημόσιος χώρος και όπως τον βρίσκεις πρέπει να τον αφήνεις για τον επόμενο. Ελπίζουμε κάποια στιγμή να σταματήσει αυτή η "γυφτιά" του εύκολου πετάγματος σκουπιδιών όπου να ναι και ελπίζουμε σύντομα να περάσει από εκεί ο αρμόδιος φορέας και να καθαρίσει το σημείο, έτσι ώστε όλοι να μπορούν να απολαύσουν και τον χώρο της καστροπολιτείας, αλλά και τη φυσική ομορφιά του τόπου.

εικόνες ντροπής, γυαλιά, μπουκάλια, ζάντες και ότι
άλλο μπορεί να φανταστεί κανείς έξω από την
καστοπολιτεία