ΑΛΦΕΙΟΣ ΤΟ ΜΥΘΙΚΟ ΠΟΤΑΜΙ

Κείμενο και έρευνα του Νίκου Αϊβαλή

Ο Αλφειός είναι ο σημαντικότερος ποταμός της Πελοποννήσου, καθώς και ο μεγαλύτερος, τόσο από πλευράς μήκους, όσο και υδάτινου όγκου. Το μήκος του (110 χλμ) τον κατατάσσει στην πέμπτη θέση σε μήκος των ποταμών που τα νερά τους βρίσκονται αποκλειστικά στην Ελληνική γη. Λέγεται επίσης και Ρουφιάς, που προέρχεται από την λαϊκή παρετυμολογία μετά από πολλές μεταπτώσεις: Αλφειός - Αλφειάς - Αρφειάς - Ρουφιάς. Το όνομα του ποταμού ετυμολογείται από το αρχαίο ρήμα "αλφάνω" που σημάινει πλουτοδοτώ, προσφέρω πλούτο, εξού και η λέξη "τιμαλφή". Ο Όμηρος τον αποκαλέι "ιρεόν ροόν αλφειοίο". Πηγάζει στην Αρκαδία, κοντά στο χωρίο Καμποχώρι, στους πρόποδες του Ταϋγέτου, διατρέχει το λεκανοπέδιο της Μεγαλόπολης και περνά δίπλα από την Καρύταινα. Στην πορεία του δέχεται τα νερά των ποταμών Ελισσώνα, Λούσιου, Λάδωνα, Ερύμανθου και του Κλαδέου. Τέλος χύνεται στο βόρειο άκρο του Κυπαρισσιακού κόλπου στην πλευρά της Ηλείας, κοντά στο Κατάκολο.

Το ρεύμα του ποταμού αυτού είναι ορμητικό και μεταφέρει πολλές ύλες, ενώ γίνονται συνεχείς προσχώσεις με συνέπεια να δημιουργούνται στη θάλασσα σε αρκετή ακτίνα λωρίδες γης, λαιμοί και λιμνοθάλασσες, όπως είναι της Αγουλινίτσας, της Μουριάς και του Καϊάφα.

Αλφειός

Ο Αλφειός είναι ένας ποταμός που ιστορείται σε πολλούς μύθους. Κατά την Ελληνική μυθολογία ο Αλφειός ήταν ένας από τους θεοποιημένους ποταμούς των Ελλήνων, που λατρευόταν κυρίως στην Αρκαδία, αλλά και στην Ηλεία και την Μεσσηνία. Φερόταν ως γιος του Ωκεανού και της Τηθύος, απόγονος του Ήλιου. Σύμφωνα με τον Παυσανία, ο Αλφειός ήταν κυνηγός που αγάπησε την Αρεθούσα αλλά εκείνη δεν τον ήθελε και για να τον αποφύγει πήγε στην Ορτυγία, νησί κοντά στις Συρακούσες της Σικελίας. Ο Αλφειός από τον μεγάλο του έρωτα, μεταμορφώθηκε σε ποταμό και μέσω των νερών της θάλασσας έφτασε στην Ορτυγία, κοντά στην αγαπημένη του. Στην κοιλάδα του Κάτω Αλφειού, στην Αλίφειρα, λέγεται πως γεννήθηκε η θεά Αθηνά, ενήλικη και οπλισμένη από το κεφάλι του πατέρα της Δία. Ερείπια του ναού της Αθηνάς σώζονται στη σημερινή Αλίφειρα. Σύμφωνα με τον Πλίνιο, το ποτάμι ήταν πλωτό από την εκβολή του μέχρι την περιοχή της αρχαίας Ολυμπίας, όπου επισκέπτες έφθαναν με μικρά σκάφη για τους Ολυμπιακούς Αγώνες.

η διαδρομή του ποταμού Αλφειού

Τόσο το γύρω φυσικό περιβάλλον με την πλούσια βλάστηση, τα παραποτάμια δάση και τα άφθονα νερά, όσο και τα χωριά των περιοχών που διασχίζει, κάνουν ξεχωριστή την επίσκεψη εδώ. Ο Αλφειός στο διάβα του περνάει από πολλά διαφορετικά οικοσυστήματα και τύπους βλάστησης. Γύρω από το ποτάμι η βλάστηση αποτελείται κυρίως από πλατάνια, πολλές μεγάλες ασημοϊτιές, πικροδάφνες και λυγαριές, ενώ λίγο πιο ψηλά στους λόφους επικρατούν πουρνάρια, οι κουμαριές, οι κοκκορεβυθιές και τα σφενδάμια. Πολλά χαρακτηριστικά είδη της πελοποννησιακής χλωρίδας φύονται κοντά στο ποτάμι, με αξιόλογα φυτά όπως ίριδα, νάρκισσο, τουλίπα, κρόκους, κυκλάμινο, καθώς και ορχιδέες. Το μεγαλύτερο παραποτάμιο δάσος είναι αυτό στη συμβολή του Αλφειού με τον Λάδωνα.

ίριδα

Στα μικρά κανάλια και τις λιμνούλες που σχηματίζονται εκεί όπου συναντιούνται οι παραπόταμοι με τον κυρίως ποταμό αναπτύσσεται ένα πολύτιμο οικοσύστημα, με πολλά πτηνά, ανάμεσά τους και σπάνια είδη, καθώς αμφίβια και ψάρια. Κάποια χαρακτηριστικά δείγματα ορνιθοπανίδας είναι από αρπακτικά οι γερακίνες, οι φιδαετοί, τα ξεφτέρια, οι πετρίτες, οι κουκουβάγιες κλπ. Κοντά στις εκβολές ζουν πολλοί ερωδιοί, κορμοράνοι και βουτηχτάρια. Από αμφίβια στον ποταμό ζουν διάφορα είδη βατράχων, φρύνοι, ενώ η ερπετοπανίδα περιλαμβάνει διάφορα είδη χελώνας, σαύρες, νερόφιδα, οχιές, αλλά και ενδημικά είδη της Πελοποννήσου όπως το κονάκι, τη μοραϊτόσαυρα, τη γραικόσαυρα, τον οφιόμορο και τη γουστέρα. Από θηλαστικά στο ποτάμι ζουν βίδρες και στα γύρω δάση αλεπούδες, νυφίτσες, λαγοί, κουνάβια, ασβοί, αγριόχοιροι και σκαντζόχοιροι, ενώ σε διάφορα σημεία κοντά στο ποτάμι ζουν τσακάλια. Η ιχθυοπανίδα περιλαμβάνει 22 είδη, όπως χέλια, κυπρίνους, πέστροφες, λακωνικούς πελασγούς, γουλιανούς και ποταμοκέφαλους.

Αλφειός

Μεγάλο μέρος του ποταμού δεν είναι εύκολα προσβάσιμο για απλούς πεζοπόρους, όμως με καλό εξοπλισμό οι λάτρεις της φύσης θα ανακαλύψουν ένα ποτάμι με πλούσιο οικοσύστημα. Επίσης στο ποτάμι οργανώνονται αρκετές δραστηριότητες εναλλακτικού τουρισμού. Επίσης ο Αλφειός, σε συνέχεια του Λούσιου, προσφέρεται για rafting και διακρίνεται μάλιστα για τα εντυπωσιακά περάσματά του. Για να εξερευνήσετε το ποτάμι προτιμήστε σαν αφετηρία την Ολυμπία. Από εδώ μπορείτε να ανακαλύψετε το φράγμα και τις εκβολές στα δυτικά και την συμβολή με τον Ερύμανθο και τον Λάδωνα στα ανατολικά. Αν προτιμάτε την πιο άγρια ημιορεινή διαδρομή του ποταμού, με αφετηρία την Καρύταινα, μπορείται να φτάσετε σε πολλά δυσπρόσιτα σημεία που προσφέρονται για περπάτημα.

εκβολές του ποταμού Αλφειού στον Κυπαρισσαϊκό κόλπο