Εν Άστρον: ΚΡΟΚΕΕΣ ΛΑΓΙΟ ΤΡΙΝΗΣΑ ΣΤΟΝ ΔΡΟΜΟ ΠΡΟΣ ΤΟΝ ΛΑΚΩΝΙΚΟ ΚΟΛΠΟ

Πέμπτη 21 Φεβρουαρίου 2019

ΚΡΟΚΕΕΣ ΛΑΓΙΟ ΤΡΙΝΗΣΑ ΣΤΟΝ ΔΡΟΜΟ ΠΡΟΣ ΤΟΝ ΛΑΚΩΝΙΚΟ ΚΟΛΠΟ - Α' ΜΕΡΟΣ

Κείμενο και έρευνα του Νίκου Αϊβαλή

Ξεκινώντας από την πρωτεύουσα της Λακωνίας, την Σπάρτη, παίρνουμε τον δρόμο προς τις ιστορικές Κροκεές, από κει προς το μικρό χωριό Λάγιο, ενώ τέλος καταλήγουμε στον Λακωνικό κόλπο και στα Τρίνησα, έχοντας διαβεί τον Λακωνικό κάμπο, κοντά στις περιοχές του Ευρώτα, ανάμεσα στον Ταΰγετο και τον Πάρνωνα, τα δυο πανέμορφα βουνά, ανακαλύπτουμε την Λακωνική φύση.

κεντρική πλατεία Κροκεών

Παίρνοντας τον δρόμο Σπάρτης - Γυθείου, πάμε προς το χωριό Κροκεές, βγαίνουμε στην έξοδο του επαρχιακού δρόμου Κροκεών - Δάφνης, ο οποίος είναι παράλληλος με τον ποταμό Ευρώτα. Ακολουθώντας τον δρόμο, κάποια στιγμή θα βγούμε σε μια άλλη έξοδο, που θα μας βάλει μέσα στο χωριό. Σε όλη την διαδρομή, το πρώτο πράγμα που καταλαβαίνεις είναι πόσο ευλογημένος είναι ο Λακωνικός κάμπος, καθώς βλέπεις ελαιώνες εώς εκεί που φθάνει η ματιά. Μετά από έναν στενό και με στροφές δρόμο μπαίνουμε στις Κροκεές και φθάνουμε στην κεντρική πλατεία. Οι Κροκεές παλιά ήταν δήμος, ο δήμος Κροκεών, όμως μετά το πρόγραμμα Καποδίστριας και τη συνένωση κοινοτήτων, εντάχθηκαν στον δήμο Ευρώτα.

Κροκεές

Οι Κροκεές είναι άλλη μια πανάρχαια περιοχή. Κατοικούταν η περιοχή από Πελασγούς, Αχαιούς και στην πορεία από Δωριείς. Μια συμαντική αρχαιολογική ανακάλυψη είναι η προτομή των Διόσκουρων, σε μια μαρμάρινη πλάκα η οποία βρίσκετε στην κεντρική πλατεία του χωριού, κάτι που μαρτυρά πως οι Διόσκουροι, Κάστωρ και Πολυδεύκης, οι μυθικοί γιοί του Δία, ήταν προστάτες των αρχαίων Κροκεών. Οι επιδρομές των βόρειων λαών Γότθων, Αβάρων και Σλάβων οδήγησαν σε μαρασμό και ερήμωση την περιοχή, αφού διωκόμενοι οι Κροκεάτες και οι γύρω Λάκωνες κατέφευγαν στα νότια του νομού, κυρίως στην Μονεμβασιά. Περίπου το 800 μ.Χ. οι Κροκεές πήραν το Σλάβικο όνομα Λεβέτσοβα. Κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας, στις Κροκεές υπήρχαν τρεις πύργοι των Τούρκων στο χωριό. Διοικητές αυτών των πύργων ήταν οι Τουρκομπαρδουνιώτες, σκληροτράχηλοι πολεμιστές των Τούρκων. Οι πύργοι κατελήφθησαν το 1821 από τους Κροκεάτες, διώκοντας τους Τούρκους στην Τρίπολη.

μαρμάρινη πλάκα Διόσκουρων, κεντρική πλατεία Κροκεών

Από την αρχαιότητα οι Κροκέες ήταν ξακουστές για ένα πράγμα, τον Κροκεάτη λίθο (lapis lacedaemonius). Μια ηφαιστειογενή σκουροπράσινη πέτρα με κηλίδες. Ήταν περιζήτητος λίθος από τους Μυκηναίους για τη διακόσμηση λουτρών και την κατασκευή αγγείων. Χρησιμοποιήθηκε στα προϊστορικά χρόνια κυρίως για τη δημιουργία περίτεχνων αγγείων, ενώ αντικείμενα από Κροκεάτη λίθο βρέθηκαν στην ακρόπολη των Μυκηνών, καθώς και σε ανασκαφές στο παλάτι του βασιλιά Μίνωα στην Κνωσό της Κρήτης, ενώ ο ίδιος λίθος χρησιμοποιήθηκε και στα λουτρά της Κορίνθου, όπως επίσης και στον τάφο των Σπαρτιατών και των Θεσπιών στις Θερμοπύλες. Στα Ρωμαϊκά χρόνια ο λίθος συνέχισε να είναι περιζήτητος, καθώς οι Ρωμαίοι εξόρυσσαν τον λίθο από λατομεία, μάρτυρας αυτού είναι τα αρκετά τεχνουργήματα στην Ρώμη από Κροκεάτη λίθο, όπως πίνακες στο Αρχαιολογικό Μουσείο Palazzo Massimo, οι βασιλικές του Αγίου Πέτρου και της Santa Maria Maggiore, καθώς και άλλα πολυτελή κτίρια της Ρώμης, όπως το παλάτι του αυτοκράτορα Δομητιανού, όπου επίσης υπάρχει ο λίθος. Στις μέρες μας μπορεί κάποιος να ακολουθήσει την πινακίδα λίγο έξω από τις Κροκεές και να πάει στα λατομεία του Κροκεάτη λίθου, ώστε να θαυμάσει από κοντά αυτό το κόσμημα της φύσης.

Κροκεάτης λίθος

Εντώς του χωριού θα βρούμε τις εκκλησίες του Άγιου Νικόλα και της Αγίας Κυριακής, ενώ ελάχιστα έξω από το κέντρο του χωριού, τις εκκλησίες της Αγίας Βαρβάρας, του Άγιου Δημήτριου και των Αγίων Θεοδώρων. Λίγο έξω από το χωριό υπάρχει και ένα εκκλησάκι του προφήτη Ηλία, το οποίο κτίστηκε μετά την επανάσταση του 1821, περίπου το 1829.

ναός Αγίου Νικολάου

Στο κέντρο του χωριού, συγκεκριμένα στην κεντρική πλατεία του χωριού, θα βρούμε αρκετά μαγαζιά, ταβέρνες, καφενεία, καφετέριες, μικρά μίνι μάρκετ, όλα όσα χρειάζονται για να δίνουν ζωή στον τόπο. Αξίζει να δοκιμάσετε την τοπική κουζίνα, η οποία είναι Λακωνική σε ποικιλία, μα πλούσια σε γεύσεις. Στην πλατεία του χωριού γίνονται σχεδόν όλες οι εκδηλώσεις του χωριού, εορτές, πανηγύρια, κάθε λογής εκδήλωση, όπως το φημισμένο καρναβάλι των Κροκεών, το οποίο είναι το παλαιότερο καρναβάλι της Λακωνίας. Σημαντικό πολιτιστικό έργο αυτό της Φιλαρμονικής μπάντας των Κροκεών, με ίδρυση το 1925, είναι παρούσα σε όλες τις εκδηλώσεις του χωριού.

καρναβάλι Κροκεών

Ένα αξιοθέατο της περιοχής είναι ο πύργος Παυλάκου που βρίσκεται σε ένα μικρό ύψωμα του χωριού, όμως ένα από τα πιο σημαντικά αξιοθέατα της περιοχής, είναι το σπίτι του διάσημου ποιητή, Νικηφόρου Βρεττάκου (1912 - 1991). Φοίτησε μάλιστα στο ίδιο σχολείο, στο Γύθειο, με έναν άλλο μεγάλο Λάκωνα ποιητή εκ της Μονεμβασιάς, Γιάννη Ρίτσο. Ο Νικηφόρος, ένας από τους μεγαλύτερους Έλληνες ποιητές, ο οποίος ήταν εκτός από ποιητής, πεζογράφος, μεταφραστής και δοκιμιογράφος. Είχε προταθεί 4 φορές για Βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας, ενώ είχε πάρα πολλές διακρίσεις, όπως Πρώτο Κρατικό Βραβείο Ποίησης, Βραβείο Ουράνη, Βραβείο της Εταιρείας Σικελικών Γραμμάτων και Τεχνών, Αριστείο Γραμμάτων από την Ακαδημία Αθηνών, Μετάλλιο Χρυσός Πήγασος της Πανελλήνιας Ένωσης Λογοτεχνών, Βραβείο Τιμίου Σταυρού από το Πατριαρχείο Αλεξάνδρειας και Πάσης Αφρικής, τιμήθηκε από Ευρωπαϊκά πανεπιστήμια, καθώς και άλλα. Ο Νικηφόρος έλαβε μέρος στον Ελληνοϊταλικό Πόλεμο, το 1940, με διοικητή τον Λάκωνα Συνταγματάρχη πεζικού, Κωνσταντίνο Δαβάκη. Ο Βρεττάκος στρατεύτηκε στην πρώτη γραμμή και κινδύνεψε να σκοτωθεί στο ύψωμα της Κλεισούρας. Ο Νικηφόρος, διακρίνεται για μια μελαγχολία στα ποιήματα του, όμως πιο πολύ διακρίνεται ως υμνητής της αγάπης για την φύση και τον άνθρωπο, υμνητής της αγνής αγάπης, μιας αγάπης καθαρής και αθώας. Μεγάλο ρόλο στη ψυχοσύνθεση του Νικηφόρου Βρεττάκου έπαιξε ο Ταΰγετος, ένα βουνό που αγάπησε ο Νικηφόρος και ένιωθε πιο πολύ σαν σπίτι του από το ίδιο το οίκημα του. Όμως μπορούμε να πούμε με σιγουριά πως και ο Ταΰγετος αγάπησε αυτόν τον σπουδαίο άνθρωπο και ποιητή, αφού ήταν πηγή έμπνευσης και παρηγοριάς γι αυτόν. Η μνήμη του Νικηφόρου εορτάζεται κάθε χρόνο στις Κροκεές με τα Βρεττάκεια, αγώνες τρεξίματος εις μνήμην του ποιητή.

προτομή Νικηφόρου Βρεττάκου

Πέρα από τα πολιτιστικά και ιστορικά δεδομένα των Κροκεών, η περιοχή είναι γνωστή και για κάτι άλλο, κάτι στο οποίο άνθρωπος και φύση από τα αρχαία χρόνια, μαζί παράγουν σε μια απόλυτα αρμονική συνύπαρξη και αλληλένδετης αγάπης μεταξύ γης και ανθρώπου. Η παραγωγή λαδιού. Όπως προαναφέραμε η φύση των Κροκεών είναι καθαρά αγροτική και πάνω εκεί στηρίζεται και η οικονομία του τόπου, με τον Αγροτικό Συνεταιρισμό Κροκεών και τους ανθρώπους του τόπου να παράγουν εξαιρετικά παρθένο ελαιόλαδο το οποίο έχει Προστατευόμενη Ονομασία Προέλευσης, ενώ όπως είχαμε αναφέρει σε άλλο άρθρο μας, το λάδι εξαιρετικού παρθένου ελαιόλαδου, παράγεται από ποικιλίες "Μυρτολιάς" και "Αθηνολιάς", οι οποίες καλλιεργούνται μόνο στην περιοχή των Κροκεών. Εξαιρετικό παρθένο ελαιόλαδο, σημαίνει πως έχει τα χαμηλότερα ελεύθερα λιπαρά οξέα, συνεπώς είναι ότι πιο υγιεινό για τον ανθρώπινο οργανισμό.